“Ngài đừng cười kẻ tay ngang như ta.” Minh Trạm vừa chống hai tay
xuống bàn, vừa chồm người về phía trước, nghiêm mặt nói, “Kỳ thật ta cảm
thấy muối chính là một loại thương phẩm, do triều đình độc quyền sau đó
bán ra. Sản lượng muối phụ thuộc vào mỏ muối, tính ra chỉ tốn phí nông
dân, cùng với chi phí bổng lộc cho các quan viên thuế muối mà thôi. Thiên
hạ triệu triệu dân chúng đều phải ăn muối, nói cách khác, mỗi người hằng
năm dùng ba cân muối, mỗi cân muối là ba mươi tiền đồng, như vậy mỗi
người ăn hết chín mươi tiền đồng, tương đương, giả như cả nước có một
triệu dân chúng thì thuế muối sẽ là chín trăm vạn đồng. Trên thực tế hiện
tại muối công rẻ nhất là năm mươi tiền đồng, khi đắt sẽ là sáu bảy mươi
tiền đồng. Hơn nữa, một nước cũng không chỉ có một triệu dân, như vậy
thuế muối cuối cùng phải là bao nhiêu thì trong lòng của bá phụ chắc cũng
đã có con số. Nhưng trên thực tế đã thu hồi được bao nhiêu?” (Trung quốc
tính tiền bằng 4 chữ số thay vì 3 chữ số như Việt Nam)
“Ngân lượng không thể không cánh mà bay, ở trung gian bị mất ngân
lượng, một phần chui vào túi của diêm thương, một phần chui vào quan
viên bóc lột thuế muối, một phần chui vào tay bọn buôn lậu muối tư.” Minh
Trạm chậm rãi nói, “Ngân lượng ở Lưỡng Hoài bao nhiêu năm qua đã bị
tham ô. Như trong tấu chương đã nói, nay tình hình buôn muối tư ở Lưỡng
Hoài đã thành phong trào. Như vậy chúng ta phải tìm hiểu vì sao muối tư
lại thịnh hành như vậy, luật pháp đã quy định ai buôn lậu muối tư hơn trăm
cân đều bị xử trảm ngay lập tức. Luật nghiêm như vậy mà vẫn không cấm
được muối tư, suy ra chỉ có một cách giải thích, đó là vì lợi nhuận.”
“Mọi sự không thể rời khỏi một chữ lợi. Lợi nhuận bán muối tư cũng đủ
làm cho người ta bí quá hóa liều, có thể thấy được lợi nhuận cực lớn. Có
mua ắt có bán. Nếu không có người cổ động thì muối tư cũng bán không
được. Dân chúng rất đơn giản, chỉ cần có thể sống yên ổn thì bọn họ sẽ
không phiêu lưu lén lút buôn hàng lậu. Có thể thấy được muối công rất đắt,
làm cho dân chúng khó có thể thừa nhận.” Minh Trạm bình tĩnh nói, “Như
vậy mới khiến cho muối tư thịnh hành.”
