“chọn cách hợp lý nhất”. Mục tiêu đúng đắn của việc công khai thông tin
dựa trên giả định rằng công chúng sẽ được hưởng nhiều lợi ích hơn từ việc
biết thêm thông tin về những xung đột lợi ích của tư vấn viên.
Thật đáng tiếc là, việc tiết lộ thông tin không phải là một giải pháp
thành công trong việc kiềm chế các hành vi thiếu đạo đức. Giải pháp này
không chỉ không đạt được mục tiêu của nó mà còn ngăn chặn ảnh hưởng
lên các hành vi đạo đức.
Một thí nghiệm thú vị sau đây sẽ lý giải
nguyên do của hiện tượng này. Trong thí nghiệm, một vài người đóng vai
“người ước lượng” được yêu cầu ước lượng số tiền có trong một cái lọ và
một vài người khác đóng vai “tư vấn viên” được yêu cầu tư vấn cho “người
ước lượng” về giá trị của số tiền trong lọ. Tư vấn viên được phép nhìn cái
lọ gần hơn người ước lượng. Người ước lượng sẽ được trả một số tiền tùy
theo mức độ chính xác trong ước lượng của họ. Một vài tư vấn viên sẽ
được trả tiền dựa trên mức ước lượng chính xác của người ước lượng cùng
đội (sau khi người ước lượng nhận được lời khuyên từ tư vấn viên) trong
khi những tư vấn viên khác sẽ được trả tiền dựa theo mức ước lượng của
người ước lượng cùng đội cao tới mức nào. Ở trường hợp này, những tư
vấn viên gặp phải xung đột đạo đức vì họ không được trao thưởng bởi tính
chính xác của công việc mà là tính sai lệch của ước lượng. Kết quả không
hề bất ngờ, nhóm tư vấn viên này đưa ra mức giá cao hơn (cho người ước
lượng cùng đội của họ) so với những tư vấn viên không gặp phải xung đột
lợi ích. Theo ý kiến của chúng tôi, điều thú vị hơn là những gì đã xảy ra khi
tư vấn viên tiết lộ những xung đột lợi ích của mình cho người ước lượng
cùng đội: các tư vấn viên này thường đưa ra những tư vấn ước lượng cao
hơn và tính chính xác cũng ít hơn khi so sánh với những tư vấn viên khác,
hơn nữa, những người ước lượng cũng không hạ thấp mức ước lượng của
họ xuống sau khi biết về những xung đột lợi ích. Kết quả là những tư vấn
viên thu được nhiều tiền hơn người ước lượng khi người ước lượng biết về
xung đột lợi ích. Nói cách khác, tiết lộ thông tin đã làm tăng thêm những
ảnh hưởng xấu của xung đột lợi ích.
