tưởng chừng như nếu ngẩng lên sẽ đụng phải trần mây thấp.
Bertin Dubois, mặc dù giễu cợt Pinelli, nhưng cũng mất tinh thần. Ông đã
phải trực suốt bên cạnh điện đài đến tận hai giờ sáng. Nhưng điều nghe thấy
qua báo cáo đã làm ông thất vọng.
Không riêng Bertin Dubois, có vẻ như toàn thể mọi người không một ai còn
giữ được khí thế. Giữa Castries với Langlais, giữa Langlais với Seguin
Pezzis, giữa chỉ huy binh đoàn đổ bộ đường không với các sĩ quan dù đều
đứng trên bờ của sự tan vỡ. Ngay sau khi cánh quân phản kích phải quay trở
về, trước khi Martin và Domigo kịp mở miệng trình bày lý do, Langlais đã
quay lưng lại họ. Ông không muốn nghe nói gì, giải thích điều gì. Ông hoàn
toàn lặng thinh. Chiếc mũ nồi kéo sụp xuống trán, cặp mắt lạnh lùng, chiếc
hàm dưới nghiến lại làm lõm sâu thêm gò má trũng vì mệt mỏi và mất ngủ.
Vả lại, giải thích lý do không phản kích được càng làm tăng thêm không khí
chán nản. Muốn tổ chức một đợt phản kích nữa thì lính dù phải có được
niềm tin vào cấp chỉ huy. Nhưng, có thể nói với họ là, từ ngày 13 tháng 3 họ
đã không được chỉ huy. Trung tá Gaucher chỉ huy trưởng phân khu Trung
tâm đã tử trận ngay trong những giờ đầu tiên. Những sĩ quan cấp tá tiếp
theo, được chỉ định thay thế Gaucher, người nào cũng cầu cạnh đại tá
Castries, xin được di tản. Có thể nói, từ ngày 13 tháng 3 Langlais hoàn toàn
cô độc. Một ngày nào đó, sẽ có những vị tướng đòi hỏi tính sổ, chỉ trích
những quyết định của ông, phê phán những mệnh lệnh của ông. Ông biết
lắm. Nhưng hôm nay, các vị tướng đó ngồi ở đâu ?
Trong lúc này, nước Pháp có 12 nghìn quân tại Điện Biên Phủ. Để chỉ huy
số quân này chỉ có một đại tá, trong khi ở hậu phương nước Pháp có rất
nhiều cấp tướng đang tranh giành nhau một phòng làm việc, một bộ máy
điện thoại, một cô thư ký riêng.
