họ ở huy hiệu mà chủ tịch Hồ Chí Minh đã gắn cho họ: cái huy hiệu ấy họ
đeo cả khi ăn mặc thường dân. Thành thử té ra người lái xe cho tôi đã từng
là xạ thủ đại liên ở Điện Biên Phủ. Ở Nam Việt Nam và ở Pháp, một số
người sống sót đã đáp ứng những lời nhắn tin của tôi đăng trên các báo.
Một viên chức nhà đoan ở sân bay Tahiti đã chiến đấu ở Điện Biên Phủ.
Một người được gắn Bắc đẩu Bội tinh được phát hiện ra trong toán những
người canh gác mộ Napoléon và tên một người khác nữa đã được tìm ra
nhờ một bài báo của New York Times nói về du lịch ở Sahara.
Năm 1963, khi nhận được giấy của bộ trưởng bộ các lực lượng vũ trang,
ngài Pierre Messmer, cho phép tôi được tiếp cận các hồ sơ lưu trữ, tôi bị
mắc một cơn bệnh thập tử nhất sinh. Năm 1964 - 1965, nhờ một món trợ
cấp nghiên cứu của đại học Howard, tôi dẫu sao cũng đã hoàn thành được
công việc sưu tầm tài liệu. Cần nói ngay rằng hầu hết những tài liệu có ở
Điện Biên Phủ - nhật ký hành quân, văn bản những bức điện trao đổi giữa
các đơn vị, v v - đã bị thiêu huỷ trước khi tập đoàn cứ điểm thấtthủ, hoặc đã
rơi vào tay quân cộng sản. Thêm nữa, duy chỉ có quân đội nhân dân Việt
Nam - quân đội Bắc Việt mà đến năm 1954 người ta còn gọi là quân Việt
Minh - là có tiến hành một cách quy củ việc nghe những người còn sống sót
báo cáo lại ngay sau trận đánh. Nói đúng ra thì chỉ có tướng Võ Nguyên
Giáp là có đủ thẩm quyền để viết cuốn sách này. Nhưng do bận nhiều công
việc, cho tới nay ông chỉ công bố được vài bài nghiên cứu về đề tài này.
Những hồ sơ lưu trữ của Pháp hiện đang được đem ra nghiên cứu - biên chể
của ban lịch sử quân đội gồm những. người rất có năng lực nhưng quân số
rất hạn chế và xét về chương trình làm việc thì vai trò của nó là rất có hạn,
do có quy định rằng chỉ sau năm mươi năm thì các tư liệu mới được công
bố in extenso (toàn bộ). Nhưng những tư liệu ấy rất đầy đủ, nhất là những
báo cáo về những cố gắng để ứng cứu o tập đoàn cứ. điểm và việc tiếp tế
cho nó trong thời gian trước ngày 24 tháng Ba năm 1954, là ngày tập đoàn
cứ điểm bị cắt đứt khỏi thế giới bên ngoài. Phần lớn những tư liệu ” sau thời
điểm đó là những bản sao các bức điện trao đổi giữa Hà Nội và Điện Biên
Phủ. Một số tư liệu - nghe nói là không nhiều lắm - hiện còn đang trong tay
