ĐIỆN BIÊN PHỦ TỪ GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI LÍNH PHÁP - Trang 24

Tiếp sau những trận chiến đấu ác liệt, trận đánh chiếm quả đồi này đã làm
cho quân đội Việt Nam phải trả giá đắt. Họ đã dựng lên đỉnh quả đồi những
cây tre lớn hình chữ thập lớn khoác vải dù để tưởng nhớ đến hàng trăm
người bị chôn vùi trong vùng đất bị bom đạn cày xới này. Từ trên điểm cao
Élian 2, Ben mông có tầm nhìn rộng rãi, ông thấy lờ mờ dưới cành lá,
những đường nét của một vài điểm tựa hơi khó nhìn vì ánh sáng phản
chiếu: Đôminíc 2, Clôdin, những điểm tựa đầu tiên của Trung tâm đề kháng
sân bay... Dưới chân ông, những hầm trú ẩn đã bị sập những đường hào đầy
ắp nước dường như muốn ẩn đi dưới chiếc áo choàng xanh lục của cây cỏ.
các nghĩa trang cũng đã biến mất, phải phát quang các bụi rậm. Nhưng nếu
đất có gài mìn... Sau khi khảo sát ngoại vi Élian với những bước chân thận
trọng, Ben mông chuyển sang hữu ngạn, theo hướng Clôđin:

"Chúng tôi thấy những xe cộ bị phá hủy, những chiếc xe tăng của thiết đoàn
Herơvuiốt đã bị tháo động cơ ba khẩu pháo 105 bị hỏng đã được kéo lên bờ
đường cái. Tôi ngạc nhiên thấy đạn đủ các cỡ ngổn ngang trên mặt đất: đạn
pháo 105, đạn súng cối, lựu đạn bắn bằng súng, bằng đạn đại liên. v. v ...
Đến những điểm mà tôi nghĩ là đã tìm thấy một nghĩa trang, những người
"bảo vệ" đi theo tôi, ngăn không cho tôi rời đường mòn để bảo đảm an toàn.
Theo họ, nhiều dân thường và cả quân nhân đã đem tính mạng để trả giá
cho sự tò mò, chưa nói đến hàng chục con gia súc đã bỏ mạng".

Một năm sau khi các trận chiến đấu kết thúc, người ta vẫn chết trong thung
lũng vì lý do "ngày hôm sau của chiến tranh". Và cũng ít có khả năng danh
sách những người bị nạn được khép lại, chưa có một chiến dịch rà mìn nào
được hoạch định. Cuối cùng ngày 11-6 với chín người "lao động”, Ben
mông đã nhận ra một nghĩa trang nhỏ trên Élian 3, bên bờ sông Nậm Rốm.
Một người Thái dẫn đường cả đoàn vì mìn, đạn cối và lựu đạn còn nhiều
trên dấu đường đi. Năm ngôi mộ nổi lên trong quang cảnh lộn xộn đó
nhưng không thể nhận diện được. Ở nghĩa trang được gọi là nghĩa trang nhà
Chùa, dọn đường đi, những người "lao động" phát quang được một khu vực