ĐIỆN BIÊN PHỦ TỪ GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI LÍNH PHÁP - Trang 72

cố bằng tre, nối liền với nhau bằng một hệ thống giao thông hào, toàn cảnh
Điện Biên Phủ gần giống bãi chiến trường ở Vécđoong năm 1916”.

Nếu người Pháp dự định mở rộng trận địa thì sẽ nảy sinh nhiều vấn đề nan
giải về tiếp tế, cung cấp nước và sơ tán người bị thương. "Người ta không
thể cho phép mình xây dựng một căn cứ không - địa rẻ tiền cách vị trí chiến
đấu của mình tới 300 kilômét. Cônhi thừa nhận, ... Người ta không thể làm
Anhirm cách 300 killômét trong một thời gian không hạn định.
Người ta làm Arnhem cách 20 kilômét và trong vài ngày” (Chú thích: Liên
hệ tới chiến dịch Market Garden ngày 17-9-1944 của quân đồng minh ở Hà
Lan. ) .

Theo trung tá Lăng le, Cônhi việc đào đắp đất không tiến triển, ông thừa
nhận: “Việt Minh làm tốt hơn chúng ta trên địa hình này. Nhất là họ có lao
động. Chính các tiểu đoàn của chúng ta tổ chức vị trí. Có nhiều tù nhân, tù
binh và người bị giam giữ nhưng bộ phận chủ yếu của các vị trí là do chúng
ta làm; thời gian lấy vào giờ nghỉ của binh lính”.

Có lao động Thái khá nhiều đấy, nhưng với Lăng le mà khêu gợi sự tham
gia của người Thái vào nỗ lực chung thì cũng giống như vẫy miếng vải đỏ
trước mũi con bò tót Miura:

“Đó là những người Thái! Họ chẳng làm việc! Đại diện cho họ là một ngài
tên là Boócđiê, con rể Đèo Văn Long, thủ lĩnh xứ Thái, một kiểu tiểu lãnh
chúa địa phương ... Họ có bao nhiêu người? Tôi không thể đưa ra một con
số, nhưng tôi thấy đó là một kiểu trạm đón tiếp du khách ... hàng trăm
người phải nuôi bấy nhiêu miệng ăn vô tích sự”.

Na va chủ trương rút người Thái khỏi cuộc nhưng Cônhi nghĩ rằng "về mặt
tinh thần, tốt hơn nên để họ làm việc phòng thủ xứ sở họ". Người Thái cũng
đặt ra vấn đề an ninh. Các gia đình thì ở trong ba ngôi làng gần Điện Biên
Phủ, còn đàn ông được động viên thì ở trong các vị trí. Caxtơri không thích