“Tôi vẫn chưa sẵn sàng cho cái chết của mình,” ông nói với tôi.
“Tôi muốn được hỏa táng. Tôi muốn tro của mình được rắc xuống
sông Đồng Nai, gần nơi tôi sinh ra.
Nhưng kệ cho họ quyết định.”
Họ ở đây là Đảng Cộng sản. Theo thói quen vòng vo của người
châu Á hoặc cung cách của một điệp viên là không thích gọi thẳng
tên người khác ra. Phạm Xuân Ẩn thường không thích nêu đích
danh những cấp trên ngày trước của mình. “Tôi không muốn bất
kỳ ai đến viếng mộ mình cả,” ông nói. “Người ta nên dành thời
gian và công sức cho những thứ hữu ích hơn. Tôi cũng giống như
Hồ Chí Minh; ông ấy cũng đâu muốn có một cái lăng.”
Mặc dù đã dặn dò trước trong di chúc của mình, nhưng cuối
cùng Hồ Chí Minh vẫn có một cái lăng. Cả Phạm Xuân Ẩn cũng sẽ
có một lễ tang theo nghi thức nhà nước
. Tôi hỏi ông về số phận
những cuốn sách và giấy tờ của ông sau khi ông qua đời. “Con trai
tôi sẽ quyết định phải làm gì với cái đống ấy,” ông nói.
Cứ như được gọi tên, Phạm Xuân Hoàng Ân, hay Ẩn con, như
mọi người vẫn gọi, đi làm về và bước vào phòng khách chào tôi.
Anh là một thanh niên hòa nhã, một bản sao tròn trịa có da có thịt
hơn, nhưng đồng thời cũng bồn chồn và dễ xúc động hơn cha mình.
Ngoài 40 tuổi vẫn độc thân, Hoàng Ân sống ở nhà trong gian garage
đã cải tạo phía sau nhà. “Cả đời nó lúc nào cũng là sinh viên, đầu
tiên ở Nga, rồi sau ở Mỹ,” một hôm Phạm Xuân Ẩn kể với tôi về con
trai ông. (Ẩn con học mất sáu năm ở Nga và thêm sáu năm nữa ở
Mỹ, học về báo chí ở Đại học Bắc Carolina và luật ở Đại học Duke).
“Nơi duy nhất nó chưa đến học là Trung Quốc,” Phạm
Xuân Ẩn nói. “Đó là cuộc đời mà bản thân tôi cũng muốn trải
qua.”
Hai con trai thứ của Phạm Xuân Ẩn không được suôn sẻ như Ẩn
con. Làm việc làng nhàng như những công chức bậc trung, họ cũng
sống ở nhà cùng cha mẹ, nơi người con trai út giờ đây phụ trách
việc huấn luyện lũ gà chọi của Phạm Xuân Ẩn. Con gái của Phạm
Xuân Ẩn, một bác sĩ không còn hành nghề, đang sống ở California
