đế chế, và người Việt Nam thì bao giờ cũng muốn - thực tế là họ
luôn chiến đấu đến cùng - để có đế chế của riêng mình.”
Tôi hỏi Phạm Xuân Ẩn là liệu ông có vẫn ném mình vào cuộc
chiến đấu này với tư cách là một người cách mạng không. “Tôi chưa
bao giờ là một nhà cách mạng,” ông nói. “Tôi là một người lãng
mạn, yêu tổ quốc của mình và sẵn sàng hy sinh để bảo vệ nó.” Phạm
Xuân Ẩn viết vào sổ của tôi hai từ lãng mạn, và cách mạng bằng tiếng
Việt. Ai đó về sau giải thích cho tôi rằng ông đã viết một kiểu chơi
chữ, một câu nói đùa. Trong khi những người viết tiểu sử của Phạm
Xuân Ẩn tranh cãi về di sản của ông, bất đồng về việc ông là một
người lãng mạn hay một người cách mạng, một người yêu người Mỹ
hay là một người cộng sản quyết tâm tiêu diệt họ, thì ông già này lại
bày trò vui và cười chúng ta, đồng thời mang theo bí mật của mình
xuống mồ.
Tôi hỏi Phạm Xuân Ẩn về một chủ đề nhạy cảm khác, vụ T4-
Tổng cục 2. Đó là chuyện hai phe kình chống nhau trong Chính
phủ Việt Nam. Phía những người Việt Nam yêu nước lớp trước,
chẳng hạn như Tướng Giáp, người tuyên bố rằng sự đe dọa của
Trung Quốc và nạn tham nhũng hối lộ đang biến Việt Nam thành
một nước chư hầu, đã phát biểu chống lại các phần tử thân Trung
Quốc ủng hộ việc khai thác những hầm mỏ còn đang tranh cãi.
Khi tôi vừa nhăc đến vụ này, Phạm Xuân Ẩn bước tới cái tủ búp-
phê dưới cửa sổ, mở một ngăn kéo, lấy ra bức thư mười bảy trang
của Tướng Giáp. “Ông ấy đang than phiền về vụ T4-Tổng cục 2,”
Phạm Xuân Ẩn nói về bức thư. “Tôi nghĩ rằng ông ấy đúng, mặc
dầu tôi không đứng về phe nào. Tôi đã được huấn luyện để giữ sự
khách quan. Tôi cần phải nói rằng ông ấy đúng khi trình bầy
phương diện của ông ấy.”
“Tôi thích chính trị. Tôi chỉ không ưa những chính trị gia,” ông
nói thêm. “Nếu anh muốn giết con chó, hãy đổ cho là con chó bị
bệnh dại.
Đó là chuyện người ta đã cố làm với Tướng Giáp
. Tiếng
Anh người ta nói như thế nào nhỉ? ‘Character assassination’
