“Người Pháp ra lệnh cho chúng tôi canh chừng Graham Greene
thật cẩn thận,” Phạm Xuân Ẩn nói. “Ông ấy đã làm việc cho tình
báo Anh trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Sau đó ông ấy tới Đông
Dương để đưa tin về chiến tranh. Khi ông ấy ở châu Á, hút thuốc
phiện và giả vờ là một ký giả, thì Phòng Nhì khẳng định với chúng
tôi rằng ông ấy là điệp viên của MI6, tình báo Anh. Chúng tôi cũng
được lệnh phải canh chừng cẩn thận bất kỳ ai làm việc cho CIA.
“Một hôm Graham Greene đến sở dây thép để gửi bài. Phóng sự
của ổng được đặt trên bàn tôi. Đó là một phóng sự dài. ‘Tôi phải làm
gì với cái này?’ tôi hỏi người phụ trách của mình. ‘Cậu phải hết sức
cảnh giác,’ ông ta nói. ‘Nếu có bất kỳ từ nào cậu cảm thấy không
chắc chắn, cứ việc gạch đi là xong. Tiếng Anh của cậu không tốt
lắm, nhưng ông ta cũng chẳng làm gì được. Ông ta không thể cãi
cậu được. Vì thế cứ việc mạnh dạn gạch những từ đó đi là xong.
Đánh dấu nó lại rồi đưa cho người đánh điện. Đằng nào thì người ta
cũng không bao giờ cho ông ta cơ hội hoạnh họe gì.’”
“Để gửi đi một bài viết hay, anh phải dùng đến chim bồ câu,”
Phạm Xuân Ẩn nói, ám chỉ đến một người đưa tin đi máy bay
chuyển tin bài ra nước ngoài rồi gửi chúng đi tại Hồng Kông hoặc
Singapore. “Ngay chính Greene cũng viết một bài về việc ông ta đã
chuyển những bài báo ra khỏi Việt Nam cho David Chipp, thông tín
viên của hãng Reuters tại Đông Dương. Về sau tôi cũng làm việc
dưới quyền của David Chipp khi ông ta trở thành trưởng văn phòng
của Reuters tại Đông Nam Á. Khi tôi nói với ông ta về chuyện này,
ông ta nói với tôi rằng chính ông ta mới là người chuyển những bài
báo ra khỏi Việt Nam cho Graham Greene.
“Hồi Greene ở Sài Gòn, ổng hút rất nhiều thuốc phiện,” Phạm
Xuân Ẩn nói. “Ổng kiếm thứ đó từ Mathieu Franchini ở khách sạn
Continental. Hồi đó hút thuốc phiện không phải là phạm pháp. Tôi
chưa bao giờ gặp Graham Greene. Tôi nhìn thấy ổng ở sở dây thép
hoặc dưới khách sạn Continental, đang dùng một ly khai vị trên ban
công, nhưng giá kể hồi đó mà bắt chuyện với ổng là thế nào tôi cũng
