VIII.6), có mà như không, thực mà như giả. Đấy là một đợt phải tế vi lắm
mới đạt được, vì nó rất mong manh bé nhỏ vô ý một chút là ngã sang hữu
hoặc vô. Vô hoặc hữu vì là đối cực nên nổi bật dễ nhận ra, chí như hữu
nhược vô, vô nhược hữu là đợt rất tinh vi nên cũng gọi được là “chân
không, diệu hữu” mà ta có thể hình dung bằng chữ Trung.
Từ V đến T là vô, hoặc
Từ H đến T là Hữu; cả hai có một diện tích lớn.
Còn trung dung là một nét sổ mong manh như lưỡi dao cạo. The Razors
edge (tên một tiểu thuyết của S. Maugham tả ngườ tu luyện theo Yoga rồi
trở lại sống lẩn biến vào xã hội ồn ào). Vì mỏng thế nên trái với ý nghĩ
thông thường cho Trung Dung là dễ, kỳ thực khó hơn hai cực bằng cả một
bình diện. Nhan Hồi vào cỡ giỏi nhất đi trên đó được 3 tháng, những môn
đệ khác 1 tháng, vì nó vượt ra khỏi những gì đối kháng để lên đợt trên, nên
rất tế vi lọt ra khỏi con mắt thường nhân, tuy thế chính nó mới quan trọng,
chính nó chứa tất cả máy huyền vi tạo hóa, số độ âm dương nằm ẩn trong
cái đường tơ kẽ tóc đó, nếu không nhận ra thì nói có nhiều có hay, cũng chỉ
là luân lý, chính trị, nhưng chưa là triết lý khi hiểu là minh triết (sagesse
principielle). Nó phải là sợi dây (kinh) xuyên qua mọi lời của tác giả mới
gọi là triết gia. Thiếu nó dù có nhiều ý tưởng hay cũng chỉ là nhà tư tưởng,
