ĐỊNH HƯỚNG VĂN HỌC - Trang 67

tiếp nhận được súng, đạn, bom, chất nổ nhiều gấp cả mấy chục lần viện trợ
kinh tế. Tình trạng bi đát như thế là do thiếu một đạo lý chân thực hướng
dẫn.
Ngoài mấy thứ triết thuyết cục bộ loại “duy” ra, chúng ta chưa thấy có một
đạo sống nào khả dĩ đủ khả năng gây lại nền thống nhất cho nhân loại và
hiện nay các phần tử có ý thức trong nhân loại đang gắng công đi tìm ra cái
Đạo Sống đó. Trong chiều hướng này chúng ta thấy Nho giáo được nhiều
người chú ý hơn các triết thuyết khác. Là vì các triết học Tây Âu hầu hết
còn mang nặng tính chất hàn lâm văn học, chưa bao giờ đủ lông, đủ cánh
để bay vào đời sống rất uyển chuyển biến dịch, còn triết Ấn Độ tuy có chú
trọng đến đời sống, nhưng mới là đời sống tu thân, còn phần gia đình, quốc
gia chưa để ý đến đủ nên chưa có những kế hoạch những phương pháp đã
chứng tỏ được giá trị thiết thực; vì thế dẫu hiện đại Thiền Lão đang được
Tây Âu chú ý hơn Nho giáo, nhưng rồi giai đoạn cá nhân, giai đoạn “độc
thiện kỳ thân” này sẽ phải nhường bước trên cho Nho giáo. Và giai đoạn
này đã bắt đầu biểu hiện một hai dấu hiệu. Xin kể ra đây hai trường hợp:
một là hội nghị triết học quốc tế, thứ hai là Trung cộng. Hội nghị quốc tế có
thể coi như tấm gương phản chiếu trung thực mối bận tâm của con người
thời đại. Còn Trung cộng như cái gì lớn lao và thiết cận đến vấn đề Nho
giáo cũng như đối với vận nước, vận nhà của chúng ta.
Hội nghị quốc tế nói ở đây mở tại Honolulu mùa hè năm 1949, quy tụ đại
biểu hơn 50 nước phần lớn là Âu Mỹ. Về phía Á Đông có Ấn Độ, Nhật
Bản, Trung Hoa tham dự. Trong bài diễn văn khai mạc, ông Charles Moore
có phác họa đường hướng của cuộc cách mạng mà triết học ngày nay phải
hoàn thành hầu hướng dẫn cuộc sống nhân loại. Ông nói sở dĩ nhân loại đã
trải qua hai cuộc thế chiến thì truy căn cũng tại thiếu một chủ đạo, một triết
lý chân thực. Vì thế hội nghị nhằm mục đích bổ sung sự khuyết điểm nền
móng này. Trong ý hướng đó hội nghị đưa ra ba điểm.
Điểm nhất: hội nghị lên án mọi thứ suy tư cục bộ giới hạn vào một địa
phương, coi đó như một việc làm không những lỗi thời đối với thế giới
ngày nay, mà còn là mối hiểm nguy dễ trở thành bi đát (provincialism in
reflective thinking is dangerous, possibly tragic). Vì thế sứ mạng chính của