ĐỊNH HƯỚNG VĂN HỌC - Trang 69

là những cái hiện hình ra rõ rệt mà ước định, ra thông cáo. Nếu làm như thế
được thì thế giới đã có chủ đạo từ khuya rồi.
Hội nghị chỉ là dịp gặp gỡ trao đổi, đối thoại phác họa đường hướng. Có
thế và chỉ có được thế, nhưng ơn ích đã rất nhiều rồi. Nó giúp cho những
nhà suy tư nhiều tài liệu để tránh được óc địa phương hầu tìm kiếm, nhất là
tìm ra nhạc trưởng. Trong việc đó có lẽ Khổng Tử sẽ được nhiều số phiếu
hơn hết trong các triết gia.
Bởi vì tuy xét về từng phương diện lẻ tẻ thì nhiều triết thuyết hay hơn,
nhưng về mặt quân bình tức là đức cần thiết cho tổng hợp thì Khổng Tử có
nhiều may mắn ít ra ở vào hạng nhất, nếu không phải là nhất. Vì thế hội
nghị tuyên bố là “Khổng Tử có chân đứng trên cả hai”: vừa chấp nhận đời
sống trần gian như nhóm hữu vi bằng cách cải thiện đời sống, nhất là trong
những mối tương giao của con người. Đàng khác tuy không chấp nhận lập
trường Lão giáo độc chú vào đời sống tinh thần, nhưng cũng dọn phòng
đón nhận mọi giá trị đời sống tâm linh như vô vi “Confucius keeps its feet
in two boats in accepting and transforming this life, especially in its human
relations and while not accepting Taoism exclusive concentration in
thespiritural life, makes room for spiritual values also” (Essay in East West
Philosophy, Charles Moores, p.437). Như vậy ta có thể nghĩ rằng trong bản
hòa tấu đang được chờ đón, cũng như sửa soạn từ bốn phương trời chỉ còn
thiếu có nhạc trưởng, thì Khổng Tử sẽ được mời cầm nhịp.
Bây giờ chúng ta quay về Trung Cộng để quan sát. Mao Trạch Đông cũng
như hầu hết các thế hệ mới bên Viễn Đông vốn đã mang lòng oán hận
Khổng Tử ngay từ lúc 8 tuổi và luôn luôn mang ơn Tôn Dật Tiên đã có
công tống khứ Khổng Khưu đi hộ. Ông Etiemble trong quyển Connaissez
vous la Chine? đã ghi lại điều đó rồi nhận định những lý do khiến Trung
Cộng thù ghét Nho giáo đại để như sau.
Trước hết Trung Cộng muốn biến Mácxít thành một tôn giáo vô thần, nên
hiềm ghét Nho giáo, vì có tính cách tâm linh. Ngoài ra còn 5 lý do khác
nữa:
Nho giáo dạy đức hiếu thảo là trái với chủ trương “vô gia đình” vì nó ngăn
trở sự chinh phục thanh niên nhập đảng.