ĐỊNH HƯỚNG VĂN HỌC - Trang 86

Âu một cách hời hợt. Kết quả là đã không ngăn chặn nổi mà còn vô tình
giúp cho sự bành trướng của ý hệ Cộng sản trong việc diệt trừ tinh thần cổ
học, nghĩa là diệt nền dân chủ tự cường tự lực, để bắt con người trở thành
nô lệ, trở thành dụng cụ cho lý tưởng ngoại lai. Và như thế là máu chảy thịt
rơi vì ý hệ là điều không sao tránh được.
Từ mấy chục năm nay đã có từng triệu người Viễn Đông phải chết cho sự
lớn mạnh của ý hệ, từng chịu gia đình chịu ly tán cho sự vững vàng của
một hệ tư tưởng vong thân, thì trách nhiệm chính là tại giới trí thức đã
không chu toàn nổi sứ mệnh văn hóa của mình vì đã không tìm ra được
Nho giáo nguyên thuỷ. Chỉ luẩn quẩn với Hán nho, Thanh nho, thì làm thế
nào thâu hóa nổi các tư trào mới từ Âu Tây tràn tới? Bao nhiêu sách vở họ
để lại vì thế chỉ có giá trị duy nhất như những chứng nhân của giai đoạn bật
rễ. Đấy là một thực tại đáng buồn và không ai vui thích gì khi phải nói lên,
nhưng cần phải một lần nói lên, vì đất nước chúng ta ngày nay phải tang
tóc điêu linh, là bởi nền văn hóa của liên bang Bách Việt chúng ta đã bị bôi
nhọ và bóp chết. Chính thế hệ đi trước chúng ta phải mang lấy trọn vẹn
trách nhiệm; toàn khối nặng đó phải đổ trút lên đầu những thế hệ tân học,
hán học. Đó là điều chúng ta phải nhận thức sâu xa đặng tẩy cho sạch
những xú khí do họ để lại mới trông chu toàn sứ mệnh đang chờ đón chúng
ta ở cửa ngõ vận hội mới.
4. Những chặng đường phải qua
Sau đây là đại để mấy chặng Nho giáo đã trải qua và còn phải trải thêm để
có thể đạt tới một nền tổng hợp cho thời đại. Xin tạm phác họa ra để có một
giả thuyết làm việc (nghĩa là nên hiểu cách rất uyển chuyển) năm giai đoạn
như sau:
Học Nho kiểu từ chương trích cú, thơ phú.
Học thêm kiểu hiệu đính như Thanh nho hoặc các học giả Tây Âu có phê
bình nội và phê bình ngoại.
Đối chiếu với triết học Tây Âu cổ điển và thời mới.
Đi vào triết lý hiện sinh rồi đến nhân sinh tức Nho giáo nguyên thủy và các
khoa nhân văn, xã hội học, dân tộc học.
Đi vào tâm linh, so với huyền niệm, tôn giáo, thần thoại học và nhất là phân