ĐỊNH HƯỚNG VĂN HỌC - Trang 88

triển mạnh nên các triết học gia hầu hết còn đóng khung trong triết học lý
niệm, là cái học độc khối một chiều, nên rất trừu tượng, vì y cứ vào cái triết
học phần mớ đó mà nhìn xem Nho giáo thì liễu hiểu sao được. Nho giáo chỉ
có thể liễu hiểu trong toàn thể của nó, vì thế mà cần đến hiện sinh, hiện
tượng học để giúp rút chân ra khỏi tình trạng quá trừu tượng của các triết
học cổ điển.
Nhưng vượt ra khỏi triết cổ điển là đợt có thì hay bị rơi vào đợt vô: cái gì
cũng cho là phi lý nên phải tiến thêm nữa bằng học khác khoa nhân văn:
triết sử, văn hóa, văn minh, thẩm mỹ và nhất là tâm phân vì những khoa
này vừa đi sát thực trạng vừa cố gắng đạt tới con người toàn diện. Tuy
nhiên họ Phùng đi được có đến hết đợt ba chưa biết đến hiện sinh với hiện
tượng luận. Vì nếu thấu hiểu được triết học mới Âu Châu thì sẽ dễ nhìn ra
được những giá trị tâm linh Á Châ. Và do đó chúng tôi đặt những khoa này
vào giai đoạn bốn.
Giai đoạn năm phải biết về các khoa khác nữa như tâm phân và nhất là
uyên tâm, khoa này sẽ giúp khám phá những khía cạnh uyên thâm không
ngờ được của Đông phương cổ đại. Và đó là chỗ chúng tôi đã thử đi vào
mới một hai “giảng khoá” vội đưa ra như “Cửa Khổng, Nhân Bản, Chữ
Thời” để gọi là chứng tác cho sự bước vào giai đoạn tổng hợp cần thiết cho
vận hội liên châu hiện nay. Lẽ tất nhiên mấy “giảng khoá” đó không được
lưu ý, số lơn thì “kính nhi viễn chi”, số khác phê bình trên quan điểm đợt
ba, tức theo phạm trù triết cổ điển, nhưng cũng là nói riêng tư, còn chung ra
thì tất cả đều im lặng, một sự im lặng có ý nghĩa chắc sẽ được nói đến sau
này. Tuy nhiên trong sự im lặng đó cũng có ít người đã nhìn thấy một cái gì
trong đấy. Chính vì muốn giúp cho thiểu số này nhìn thấy rõ hơn để cùng
bước vào đợt năm mà chúng tôi viết mấy trang này. Khi nào số những
người này gia tăng cả về lượng cũng như về mức độ nhận thức, thì cũng sẽ
làm tăng trưởng thêm cái hy vọng, cái may mắn là có thể trả lại cho chương
trình học vấn cũng như văn hóa nước nhà, cái hồn linh chân thực của Nho
Việt, tức là chấm dứt giai đoạn học vấn khô khan, kềnh cơi, tan nát hiện đại
để đưa đến một nền giáo dục xứng danh nghĩa là có hướng học, hướng
sống, hướng cứu quốc và kiến quốc vậy.