Cường quốc thống trị: Pháp
Cường quốc trỗi dậy: Đức
Lĩnh vực cạnh tranh: Quyền lực trên đất liền ở châu Âu
Kết quả: Chiến tranh Pháp - Phổ (1870 - 1871)
Theo lời sử gia Paul Kennedy dưới sự cai trị của Napoleon III, Pháp
trỗi dậy “mạnh mẽ và đầy tự tin” trong nửa sau thế kỷ XIX, trở thành
cường quốc lục địa chủ chốt ở Tây Âu. Thế nhưng Otto von Bismarck
của Phổ, một chính khách với những kỹ năng hiếm có đang đứng trên
đỉnh của một nền kinh tế phát triển nhanh chóng sẽ sớm theo đuổi tham
vọng tạo ra một nước Đức thống nhất và lật đổ vị thế của Pháp. Trong
khi Bismarck xem chiến tranh là thứ cần thiết để thống nhất các quốc
gia Đức, Pháp lại xem xung đột như là một cách nhằm hạn chế sự trỗi
dậy phi thường của Đức. Cuộc chiến kéo dài trong một năm đã chứng
minh tầm nhìn chiến lược của Bismarck và củng cố vị thế của Đức như
một cường quốc vĩ đại và thống nhất.
Năm 1850, đế chế thuộc địa của Pháp trải rộng toàn cầu, từ các hòn đảo
tại Thái Bình Dương cho tới vùng Caribbe, Tây Phi và Đông Nam Á. Nền
kinh tế chế tạo nội địa của Pháp là nền kinh tế có năng suất cao nhất châu
Âu lục địa. Chi phí quốc phòng của Pháp vào năm 1860 vượt qua mọi đối
thủ khác trừ Nga, và hải quân lớn mạnh tới nỗi, như Paul Kennedy đã nhận
xét, “vào thời điểm đó… hải quân Pháp đã khiến cho đối thủ bên kia eo biển
Anh hết sức lo ngại”. Cũng vào năm 1860, các cuộc can thiệp quân sự của
Pháp vào Crimea và Chiến tranh Độc lập của Ý lần thứ hai đã đưa Paris lên
vị thế người bảo hộ an ninh chủ chốt của lục địa. Tuy nhiên, ưu thế đó
không tồn tại được lâu. 10 năm sau, Napoleon III phải đối mặt với một trong
những guồng máy quân sự vĩ đại nhất mà châu Âu từng chứng kiến: nước
Phổ của Otto von Bismarck.
Sau khi đánh bại Đan Mạch vào năm 1864 và Áo năm 1866, Phổ đã đặt
Pháp, như sử gia Michael Howard nhận xét, “vào trạng thái nguy hiểm nhất
của mọi trạng thái; đó là một cường quốc tự nhận thấy vị thế của mình bị hạ
xuống hàng thứ hai”. Trong khi Phổ vào năm 1820 chỉ có dân số bằng 1/3
