nhất thế giới cổ đại họ lôi kéo vào chiến tranh, mặc cho những cố gắng liên
tục của họ để tránh khỏi cái bẫy này.
Khi trỗi dậy đối đầu thống trị
Trước cuộc xâm lược Hy Lạp của Ba Tư vào năm 490 TCN, Sparta đã là
thế lực thống trị ở khu vực trong vòng hơn một thế kỷ. Là thành bang nằm ở
phía Nam bán đảo Hy Lạp có tên Peloponnese, Sparta đã phải đấu tranh với
một số quyền lực hạng trung khác trên biên giới đất liền của mình cũng như
cố gắng kiểm soát lực lượng nô lệ bất kham được gọi là Helot, với dân số
đông gấp bảy lần số công dân chính thức của Sparta.
Cho tới tận ngày nay, Sparta vẫn được coi là một biểu tượng của văn hóa
ưu binh, hay văn hóa coi quân đội là trên hết. Từ mỗi gia đình cho tới chính
quyền, nguyên tắc tổ chức của toàn xã hội nhắm tới mục tiêu tối đa hóa khả
năng tồn tại và sức mạnh của lực lượng chiến đấu. Chính quyền Sparta chỉ
cho phép những đứa trẻ sơ sinh có thể chất hoàn hảo được quyền sống sót.
Những người con trai trong mỗi gia đình ở Sparta khi đến 7 tuổi đều bị đem
đi và ghi danh vào các học viện quân đội, nơi mà chúng được trui rèn, huấn
luyện và chuẩn bị cho chiến tranh. Đàn ông có thể kết hôn năm 20 tuổi,
nhưng vẫn phải tiếp tục sinh hoạt trong các trại lính, ăn những bữa ăn chung
và phải luyện tập hằng ngày. Chỉ khi tới năm 30 tuổi, sau 23 năm phục vụ
cho nhà nước Sparta, họ mới có quyền công dân đầy đủ và được tham gia
vào Nghị hội. Tuy nhiên khác với Nghị hội Athens, Nghị hội Sparta phần
đông là những trưởng lão quý tộc theo tư tưởng bảo thủ. Đến năm 60 tuổi,
họ mới được miễn quân dịch. Các công dân Sparta coi trọng các giá trị quân
sự hơn tất cả mọi thứ khác: sự dũng cảm, lòng can trường và kỷ luật. Như
Plutarch đã nói với chúng ta, khi những người mẹ Sparta tiễn con họ ra
chiến trận, họ đã nhắn nhủ rằng: “Hãy quay trở về với tấm khiên của con
trên lưng, hoặc nằm trên chính tấm khiên đó”.
Ngược lại, Athens là một thành phố cảng nằm trên bán đảo Attica khô cằn
và trống trải, vốn rất tự hào về văn hóa của mình. Bị cô lập khỏi phần còn lại
của Hy Lạp bởi các dãy núi cao lại ít người sinh sống, Athens luôn là một
