ngẫm những nỗ lực của Anh nhằm kìm hãm sự trỗi dậy của Đức vào thập
niên trước năm 1914 (giai đoạn sẽ được đề cập kỹ càng hơn trong chương
sau), có lẽ họ đã dự đoán tốt hơn phản ứng của Nhật Bản. Thật sự là cá nhân
một số người đã nhận ra. Trong khi cấm vận được siết chặt năm 1941, Đại
sứ Mỹ ở Tokyo Joseph Grew đã ghi chép trong nhật ký của mình rằng: “Một
cái vòng luẩn quẩn của sự trả thù và phản đòn đang xảy ra… Kết cục rõ ràng
nhất chính là chiến tranh.”
Sự đối đầu giữa một cường quốc đang trỗi dậy và một cường quốc thống
trị thường làm trầm trọng thêm sự cạnh tranh về tài nguyên. Nền kinh tế
ngày càng mở rộng thúc đẩy cường quốc đang trỗi dậy phải đi xa hơn để
đảm bảo có đủ các loại hàng hóa thiết yếu, bao gồm cả những tài nguyên
nằm dưới sự kiểm soát hay bảo vệ của cường quốc thống trị, khi đó cuộc
cạnh tranh sẽ trở thành cuộc tranh giành về tài nguyên. Nỗ lực ngăn cản một
quốc gia nhập khẩu các mặt hàng mang tính sống còn với họ có thể dẫn tới
chiến tranh.
Nhật Bản đối đầu với Nga và Trung Quốc
Cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX
Sự trỗi dậy của Nhật Bản và những thách thức mà nước này gây ra đối với
Trung Quốc và Nga cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX rõ ràng là tiền đề của
sự kiện Trân Châu Cảng. Câu chuyện bắt đầu vào năm 1853, khi Phó Đề đốc
Mỹ Matthew Perry và hạm đội “Những Con thuyền Đen” của ông đã xóa bỏ
hoàn toàn hai thế kỷ sống trong biệt lập và sự kháng cự của Nhật Bản trước
các đề xuất tiếp cận của châu Âu. Perry đã bắt Nhật hoàng khi đó đứng trước
một lựa chọn hết sức khắc nghiệt: hoặc mở cửa các hải cảng của Nhật Bản
để các tàu của Mỹ có thể ghé vào để tiếp liệu và tiếp tế, hoặc trở thành đối
tượng của các loại vũ khí chiến tranh hiện đại mà ông không thể tưởng
tượng được. Nhật Bản đã lựa chọn phương án đầu tiên và sớm bị mê hoặc
bởi quá trình hiện đại hóa.
Chưa đầy hai thập niên sau đó, sau cuộc Minh Trị Duy Tân năm 1868,
Nhật Bản khởi động cuộc đua phát triển nhằm đuổi kịp các cường quốc
