miêu tả của sử gia Michael Howard, là “tâm lý nguy hiểm nhất trong mọi
loại tâm lý; đó là tâm lý của một đại cường cảm thấy bản thân mình bị hạ
xuống vị trí thứ hai”. Như một quan chức Pháp khi đó đã giải thích: “Sự vĩ
đại chỉ là tương đối… Quyền lực của một quốc gia chỉ có thể suy giảm bởi
một thực tế là các thế lực khác đang được gây dựng xung quanh nó.”
Tốc độ trỗi dậy của nước Phổ khiến Paris bị sốc và khiến cho Berlin trở
nên tự tin hơn. Khi Phổ thu nạp thêm các quốc gia Đức khác, tỷ lệ dân số
của nước này so với Pháp tăng từ khoảng 1/3 năm 1820 lên 4/5 năm 1870.
Sản xuất sắt và thép của Phổ chỉ bằng một nửa sản lượng của Pháp vào năm
1860, nhưng chỉ 10 năm sau đó đã vượt Pháp. Quân đội Phổ cũng được hiện
đại hóa nhanh chóng. Năm 1870, quân đội Phổ đã nhiều hơn quân đội Pháp
khoảng 1/3. Như một chuyên gia quân sự thời điểm đó đã ghi chép: “Người
Pháp đã há hốc miệng kinh ngạc. Gần như chỉ trong một đêm, nước láng
giềng bé nhỏ và nằm trong tầm kiểm soát của họ đã vụt lớn để trở thành một
người khổng lồ về quân sự và công nghiệp.” Trên thực tế, nữ hoàng Pháp đã
nắm bắt được tâm trạng ở Paris lúc đó khi cảm thán về nỗi sợ rằng trong một
đêm nào đó, bà sẽ “đi ngủ là người Pháp nhưng khi thức dậy đã thành người
Phổ”.
Tham vọng to lớn của Bismarck là tạo ra một nước Đức thống nhất. Tuy
nhiên, lãnh đạo của các thân vương quốc nói tiếng Đức lại muốn giữ các đặc
quyền của họ với tư cách người cai trị của các quốc gia độc lập. Họ sẽ không
bao giờ chấp nhận đứng dưới sự lãnh đạo của Phổ trừ khi “rũ bỏ sự ích kỷ
của bản thân” bởi một cú sốc khiến họ lo lắng cho sự sống còn của chính
mình. Bismarck đã đúng khi tính toán rằng một cuộc chiến với Pháp có thể
tạo thứ mà ông đang cần. Ông và các tướng lãnh cũng biết họ đã chuẩn bị kỹ
càng để đối đầu với các lực lượng Pháp.
Để có thể hiệu triệu các quý tộc miền Nam đang lưỡng lự đứng lên vì một
mục tiêu chung, Bismarck nhận thấy việc biến nước Pháp thành kẻ gây hấn
hết sức quan trọng. Với một Hoàng đế Napoleon III của Pháp đang hết sức
cảnh giác trước sự trỗi dậy của Phổ, Bismarck không quá khó khăn trong
việc làm bùng lên nỗi sợ của người Pháp. Bằng một bước đi quyết đoán, ông
