Cuộc chiến là một thảm họa xuất phát từ sự thiếu tính toán nhiều hơn là
thiếu hiểu biết. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã được cảnh báo rằng chiến tranh
có thể phá hủy kết cấu xã hội và nền kinh tế ở quốc gia họ. Tuy nhiên, quá
trình tranh giành ưu thế dẫn đầu quá tính toán và lý trí đã tạo ra trạng thái
căng thẳng và áp lực lớn - chủ yếu là giữa Anh và Đức, hay giữa Đức và
Nga - khiến các chính khách chấp nhận đương đầu với rủi ro chiến tranh
thay vì suy nghĩ về những hệ quả mà sự hủy diệt do chiến tranh, hay do các
hiệp ước đầu hàng mang lại.
Quá trình dẫn tới cuộc Đại chiến đã đi theo xu hướng tương tự - và mang
rất nhiều động lực tương tự - như những cuộc xung đột mang tính chất
Thucydides khác trong suốt lịch sử. Nước Anh bị bao vây bởi nỗi lo lắng
điển hình như nhiều cường quốc thống trị khác; nước Đức bị thúc đẩy bởi
tham vọng và sự phẫn nộ tương tự như nhiều cường quốc đang trỗi dậy. Sức
nóng lan tỏa từ cuộc đối đầu của họ, đi kèm với sự liều lĩnh và thiển cận
xuất hiện ở khắp châu Âu, đã biến sự kiện ám sát ở Sarajevo trở thành một
đại họa mang tính toàn cầu
. Nước Anh không có lợi ích quốc gia quan
trọng nào gặp nguy ở Balkan. Tuy nhiên, nước này vẫn bị kéo vào cuộc
chiến, một phần vì các mối liên hệ đồng minh chồng chéo, nhưng chủ yếu
vẫn là bởi nỗi sợ hãi rằng một nước Đức quá hùng mạnh không bị kiểm soát
ở đại lục châu Âu sẽ đe dọa đến sự tồn tại của họ.
Churchill sau đó viết, trong khi các lãnh đạo Anh không tin chiến tranh là
điều tất yếu và cố gắng ngăn chặn nó, khả năng đổ máu “vẫn luôn thường
trực trong suy nghĩ của họ”. Ông nhớ lại, khoảng một thập niên trước năm
1914, “những ai có nghĩa vụ đảm bảo sự an toàn và an ninh của quốc gia
đồng thời sống trong hai luồng suy nghĩ khác nhau”. Họ sống “trong một thế
giới thực hữu hình, với những hành động hòa bình và những mục tiêu mang
tính toàn cầu”, nhưng cũng là “một thế giới giả định, một thế giới ‘nằm dưới
ngưỡng’… một thế giới mà trong thời điểm này vẫn còn xa vời, nhưng trong
thời điểm kế tiếp lại dường như sắp biến thành hiện thực - một thế giới của
những bóng đen quái dị di chuyển một cách hỗn loạn xuyên qua hàng loạt
viễn tượng của các thảm họa không thể nắm bắt được”.
