Cơn ác mộng của Churchill trở thành thực tế vào tháng 8 năm 1914. Chỉ
vài ngày trước khi chiến tranh bùng nổ trên khắp châu Âu, Churchill viết
cho vợ mình rằng: “Mọi thứ dường như đang hướng tới thảm họa và sụp
đổ… Một làn sóng điên cuồng đã quét qua trí óc tất cả những con chiên của
Chúa… Thế nhưng, tất cả chúng ta đều đang mắc kẹt trong một trạng thái
hôn mê đần độn và ngu xuẩn.”
Bức thư của ông kết thúc với lưu ý “anh vẫn
luôn sẵn sàng và tự hào chấp nhận mọi rủi ro hay hy sinh đời mình - nếu cần
thiết - để giữ cho đất nước này luôn vĩ đại, tiếng tăm, thịnh vượng và tự do.
Nhưng những vấn đề ở hiện tại là hết sức nghiêm trọng. Người ta phải cố
gắng xác định những thứ không thể xác định được và cần đo những thứ
không thể đo lường được”.
Bản ghi nhớ Crowe
Thứ logic lạnh lùng khiến Berlin và London đối đầu với nhau đã biểu hiện
rõ nét bảy năm trước cuộc chiến, bên trong một văn bản mà các sử gia gọi là
Bản ghi nhớ Crowe. Cuối năm 1905, Vua Edward VII đã hỏi chính phủ của
ông rằng tại sao nước Anh “luôn luôn thể hiện thái độ không thân thiện với
Đức” - quốc gia mà người đứng đầu của họ, Hoàng đế Wilhelm II, là cháu
của Edward. Nhà vua muốn biết, tại sao nước Anh lại có thái độ nghi ngờ
quốc gia từng được xem là một đồng minh tiềm năng, và vì thế khiến họ bây
giờ lại “hăng hái theo sau nước Pháp”, quốc gia từng được coi là kẻ địch lớn
nhất của Anh?
Người đàn ông có nhiệm vụ trả lời câu hỏi của đức vua là chuyên gia
hàng đầu về Đức tại Văn phòng Ngoại giao, Eyre Crowe. Crowe có nửa
dòng máu Đức, kết hôn với một phụ nữ Đức, được nuôi dưỡng ở Đức và rất
yêu văn hóa Đức. Tuy nhiên, ông lại căm ghét ảnh hưởng về mặt quân sự
của nước Phổ lên các tiểu quốc Đức khác - một tập hợp các vương quốc mà
trước đó không lâu chẳng chia sẻ bất cứ thứ gì khác ngoài một ngôn ngữ
chung. Tuy nhiên, vào năm 1871, chính khách hàng đầu của Phổ là Otto von
Bismarck đã gộp những tiểu quốc Đức riêng rẽ lại với nhau để thành lập một
quốc gia duy nhất dưới sự lãnh đạo của vua nước Phổ (và hiện tại là hoàng
đế Đức) Wilhelm I, ông nội của Wilhelm II. Sau một năm nghiên cứu câu
