ĐỐ GIẢI TỬ VI ĐẨU SỐ TOÀN THƯ - Trang 7

Có lưu lạc mới biết mùi trần thế
Còn trần ai không tỏ mặt công hầu Ngất ngưởng thay con tạo khéo cơ cầu
Muốn đại thụ hãy dìm cho lúng túng Thân hệ bang gia chung hữu dụng
Thiên sinh hào kiệt bất ưng hư Hãy bền lòng chớ chút oán vưu Thời chi hĩ
ngư Long biến hoá Thôi đã biết cùng thông là mệnh cả Cũng đừng đem
hình dịch cầu chi Hơn nhau cũng một chữ thì.
( Thơ Cao Bá Quát)
Đó là thảm kịch của nhân gian nhưng chính thảm kịch đó đưa nhân loại
thăng hoa. Huyền thoại Hy Lạp kể :
Vua xứ Lydie là Croisos rất giàu, cai trị một quốc gia rất mạnh, vàng bạc
châu báu trên thế giới đều vào tay nhà vua, triều thần nhiều người
tài giỏi. Nhà hiền triết Solon vào yết kiến Croisos, nhà vua cho trần
thiết huy hoàng để đón tiếp. Bước vào lâu đài, Solon chẳng mảy may lưu
tâm đến sự tráng lệ. Vua Croisos bực lắm mới hỏi :
/Theo ngài, trên đời này ai là người sung sướng nhất ? /
Y vua muốn Solon sẽ nói Croisos là người sung sướng nhất. Nhưng nhà
hiền triết lại kể số mệnh vua Tellos đã bị kẻ thù đâm trúng ngực chết giữa
lúc Tellos và tổ quốc của ông sống trong tuyệt đỉnh vinh quang. Rồi Solon
kết luận :
“ Hàng ngàn ngày trong suốt cuộc đời người không ngày nào tuyệt đối
giống ngày nào. Số mệnh trộn lẫn sướng với khổ, may với rủi cho nên
không ai có thể tự cho mình hoặc bảo người khác là sướng hay khổ trước
khi sinh mạng hoàn tất “.
Croisos nghe Solon nói, lòng không mấy vui. Để được yên chí hơn,
Croisos hôm sau đến đền thờ Apollon mà xin thần thánh dạy bảo cách
sống sung sướng mãn đời. Thần thánh dạy :
/ Hỡi Croisos, con sẽ là người sung sướng mãi mãi /.
Yên lòng với lời thánh nói, Croisos tự nhủ :
/ Ta không bao giờ tính sai chuyện gì, ta đâu phải là thằng điên hay chỉ
biết mơ mộng hão, ta nhìn người cũng như nhìn ta một cách sáng suốt, ta
đánh trận thắng luôn luôn, ta cai trị khéo tuyệt bực. Thần thánh cũng bảo
hạnh phúc của ta không bao giờ mất /.