phát triển là mặc dù đưa ra vô số những quy định độc đoán nhưng chính
phủ lại không hoàn thành được những nhiệm vụ cơ bản nhất như xác lập
quyền sở hữu và thực thi pháp luật. Trên lý thuyết, những quy định này có
thể bảo vệ người tiêu dùng khỏi sự gian lận, nâng cao sức khỏe cộng đồng
hoặc bảo vệ môi trường. Nhưng các nhà kinh tế học lại đặt ra câu hỏi:
Chúng “trợ giúp” cho xã hội nhiều hơn hay tạo cơ hội cho các quan chức
quan liêu tham nhũng kiếm tiền từ việc cấp phép nhiều hơn?
Một nhóm các nhà kinh tế học đã nghiên cứu các thủ tục, chi phí và sự
chậm trễ đi liền với việc thành lập một cơ sở kinh doanh mới tại 75 nước
khác nhau để tìm ra đáp án cho câu hỏi trên. Câu trả lời thu được rất khác
nhau. Để đăng ký và được cấp phép, một cơ sở kinh doanh ở Canada chỉ
cần tiến hành hai thủ tục, trong khi đó, ở Bolivia, con số này là 20. Thời
gian cần thiết để mở một cơ sở kinh doanh mới theo đúng luật ở Canada
dao động trong khoảng hai ngày, còn ở Mozambic là sáu tháng. Chi phí cho
toàn bộ quá trình này chiếm khoảng 0,4% thu nhập bình quân đầu người ở
New Zealand và khoảng 260% thu nhập bình quân đầu người ở Bolivia.
Cũng theo nghiên cứu này, ở những nước đang phát triển như Việt Nam,
Mozambic, Ai Cập và Bolivia, một doanh nhân phải bỏ một số tiền tương
đương với hai lần số lương hàng năm của anh ta (không tính đến những con
số hối lộ và chi phí cơ hội khi bỏ thời gian làm việc này) chỉ để có được
giấy phép thành lập cơ sở kinh doanh.
Vậy, những người tiêu dùng ở các nước như Mozambic có an toàn hơn
và khỏe mạnh hơn người tiêu dùng ở Canada hay New Zealand không?
Không. Các nhà nghiên cứu nhận thấy việc tuân thủ các tiêu chuẩn chất
lượng quốc tế ở những nước có nhiều quy định hơn lại thấp hơn. Tệ quan
liêu của chính phủ các nước dường như không làm giảm tình trạng ô nhiễm
hay cải thiện sức khoẻ. Trong khi đó, quy định thái quá lại đẩy các doanh
nhân vào một nền kinh tế ngầm, nơi không có luật lệ nào tồn tại. Việc mở
một cơ sở kinh doanh mới ở những nước mà nạn tham nhũng hoành hoành
nhất sẽ gặp phải nhiều trở ngại nhất, bởi vì quy định thái quá chính là
