quá mức”. Nó khiến cuộc sống của tất cả các bên có liên quan trở nên tồi tệ
hơn. Hãy tưởng tượng, một kẻ trộm đột nhập vào nhà bạn và đánh cắp
nhiều tài sản cá nhân. Trong lúc vội vàng, hắn quên mất chỗ tiền mặt nhưng
lại lấy đi cuốn album quý giá của gia đình. Không có thiệt hại quá mức nào
về thuế đi kèm với số tiền mà hắn ta đã đánh cắp; hắn không phải chịu thuế
cho mỗi đồng đô-la ăn cắp (Éo le thay, trong con mắt của các nhà kinh tế
học phi luân lý, đó chỉ đơn thuần là sự chuyển đổi quyền sở hữu tài sản).
Trong khi đó, cuốn album bị đánh cắp lại là thiệt hại về gánh nặng quá
mức. Nó chẳng có ý nghĩa gì với tên trộm - hắn quăng nó ra bãi rác khi biết
nó chỉ là một quyển album, nhưng lại là một thiệt hại hết sức to lớn đối với
bạn. Bất kỳ kiểu đánh thuế nào ngăn cản hành vi hữu ích sẽ gây ra thiệt hại
về gánh nặng thuế quá mức.
Các loại thuế cũng có thể ngăn cản hoạt động đầu tư. Một doanh nhân
đang cân nhắc một vụ đầu tư rủi ro có thể tiến hành đầu tư khi lợi nhuận dự
kiến là 100 triệu đô la nhưng sẽ không làm như vậy khi lợi nhuận dự kiến,
sau khi trừ đi thuế thu nhập, chỉ còn 60 triệu đô-la. Một học sinh phổ thông
có thể quyết tâm theo học đại học nếu nó giúp thu nhập tăng thêm 10%.
Nhưng vụ đầu tư tốn kém về mặt chi phí và thời gian này có thể không có
giá trị nếu thu nhập sau thuế - số tiền còn lại sau tất cả các khoản giảm trừ
trong sổ lương - chỉ tăng có 5%. (Lần đầu tiên, khi em trai tôi cầm phong bì
tiền lương, nó trở về nhà, mở phong bì, rồi hét lên: “FICA chết tiệt!”).
Hoặc hãy xem một gia đình có một khoản tiết kiệm 1.000 đô-la đang băn
khoăn giữa việc mua một chiếc tivi màn hình lớn hay gửi tiền vào quỹ đầu
tư. Hai lựa chọn trên có tác động hoàn toàn khác nhau đến nền kinh tế trong
dài hạn. Việc gửi tiền vào quỹ đầu tư sẽ tạo thêm nguồn vốn để các công ty
xây dựng thêm nhà máy, tiến hành nghiên cứu, đào tạo công nhân. Xét trên
tầm vĩ mô, những hoạt động đầu tư này có ý nghĩa tương đương với giáo
dục đại học; chúng đem đến cho chúng ta nhiều lợi ích hơn trong dài hạn và
nhờ đó, chúng ta sẽ giàu có hơn. Trong khi đó, mua một chiếc ti vi là việc
tiêu dùng hiện tại. Ngày hôm nay, nó có thể giúp chúng ta cảm thấy vui vẻ,
nhưng sẽ không thể khiến chúng ta giàu có hơn trong tương lai.
