người có thu nhập cao nhất cách đây một thế kỷ. Đúng như John Maynard
Keynes từng lưu ý: “Về lâu dài, năng suất lao động sẽ quyết định mọi thứ.”
Năng suất lao động cũng là nguyên nhân khiến chiến dịch chống hiệp
định AFTA vì nỗi lo sợ thất nghiệp trên diện rộng của Ross Perot rơi vào
thế yếu. Perot cho rằng nếu chúng ta mở cửa biên giới để tự do buôn bán
với Mexico, sẽ có hàng triệu việc làm ồ ạt đổ về phía nam. Tại sao một
công ty không đặt cơ sở tại Mexico khi họ chỉ phải trả cho lao động người
Mexico một khoản lương rất nhỏ so với lao động người Mỹ? Câu trả lời là
năng suất lao động. Lao động Mỹ có thể cạnh tranh với các lao động nước
ngoài giá rẻ không? Có. Hầu hết chúng ta đều có thể làm điều đó. Chúng ta
sản xuất ra nhiều hơn những lao động người Mexico, nhiều hơn rất nhiều,
bởi vì chúng ta được đào tạo tốt hơn, chúng ta khoẻ mạnh hơn, chúng ta có
khả năng tiếp cận tốt hơn với vốn và công nghệ, và bởi vì chúng ta có
những tổ chức chính phủ hiệu quả hơn và cơ sở hạ tầng công cộng tốt hơn.
Liệu một nông dân Việt Nam chỉ học đến lớp hai có thể làm được công việc
bạn đang làm không? Có lẽ là không.
Tất nhiên, vẫn có những ngành công nghiệp mà tại đó, năng suất cao của
các lao động Mỹ không đủ để bù đắp cho những khoản lương cao như sản
xuất dệt may và giày dép. Đây là những ngành không đòi hỏi lao động có
tay nghề cao, do đó, chi phí lao động cho những ngành này ở Mỹ đắt hơn ở
các nước đang phát triển. Một nông dân Việt Nam có thể may giày thể thao
không? Có. Và họ có thể làm điều đó với mức lương thấp hơn nhiều so với
mức lương tối thiểu của lao động Mỹ.
Trong khi Ross Perot cảnh báo rằng phần lớn việc làm của nền kinh tế
Mỹ sẽ chảy về Guadalajara, thì các nhà kinh tế học theo xu hướng chủ đạo
lại dự đoán rằng NAFTA sẽ có ảnh hưởng khiêm tốn nhưng tích cực tới
tình trạng lao động Mỹ. Sẽ có một số loại hình công việc bị loại bỏ trong
cuộc cạnh tranh với Mexico, nhưng sẽ có thêm nhiều việc làm mới được
tạo ra khi các sản phẩm xuất khẩu sang Mexico tăng lên. Nước Mỹ đã thực
