thải bớt nhân công. Các trang trại cũng có số phận tương tự, để lại sau lưng
hàng nghìn con người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do không có tiền mua
thực phẩm, quần áo hay chi trả các hóa đơn. Những nông dân gieo trồng ở
quy mô nhỏ với những món nợ chồng chất bị đẩy vào tình trạng nhàn rỗi và
một số người phải đối mặt với nguy cơ mất đất.
Dù bạn sống ở Trung Mỹ hay Santa Monica, tai họa kinh tế của nơi khác
có thể rất nhanh chóng sẽ trở thành vấn đề của bạn. Những cuộc tấn công
khủng bố vào Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc là một ví
dụ điển hình. Do hậu quả của những vụ không tặc khủng bố, người Mỹ cắt
giảm tối đa việc đi lại, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành du lịch và
hàng không. Gần như ngay lập tức, các hãng hàng không tuyên bố sa thải
hàng nghìn nhân viên. Dự đoán sẽ nhận được ít đơn đặt hàng hơn, Boeing
đã tuyên bố sa thải ba mươi nghìn nhân viên. Nhưng đó mới chỉ là dấu hiệu
thiệt hại về kinh tế. Những công nhân mất việc làm và những người lo sợ
mất việc làm bắt đầu chi tiêu ít hơn. Chúng ta bắt đầu cảm thấy lo lắng cho
tương lai; kết quả là, chúng ta cắt xén chi tiêu. Giá cổ phiếu giảm càng làm
nỗi lo lắng tăng lên. Chúng ta kiểm tra lại tài khoản và nhận ra rằng chúng
ta không giàu có như vẫn nghĩ.
Đây là một nghịch lý thú vị: Phản ứng tự nhiên (và hợp lý) của chúng ta
trước những giai đoạn kinh tế không ổn định là chi tiêu dè chừng hơn, điều
này khiến tình hình chung của chúng ta càng trở nên tồi tệ. Mất niềm tin
sau một cú sốc kinh tế có thể còn tồi tệ hơn bản thân cú sốc đó. Sự tiết kiệm
thái quá của tôi - quyết định mua xe vào năm sau thay vì năm nay - có thể
bắt bạn phải trả giá là công việc của bạn, điều này lại gây thiệt hại cho công
việc của tôi! Nếu tất cả chúng ta đều tin rằng nền kinh tế có xu hướng xấu
đi, thì nhất định nó sẽ xấu đi. Còn nếu tất cả chúng ta tin rằng nền kinh tế
sẽ trở nên tốt đẹp hơn, nó sẽ trở nên tốt đẹp hơn. Hành vi của chúng ta, chi
tiêu hay không chi tiêu, đều do kỳ vọng của chúng ta quyết định và những
kỳ vọng đó có thể nhanh chóng được tự thỏa mãn. Tổng thống Franklin
Delano Roosevelt từng động viên: “Không có gì phải sợ hãi ngoài bản thân
