họ chuyển đến Việt Nam. Cũng giống như công nghệ, thương mại có thể
tước đi việc làm, đặc biệt là những công việc không đòi hỏi nhiều kỹ năng.
Nếu một công nhân ở Maine kiếm được 14 đô-la/giờ trong khi cũng với
công việc tương tự ở Việt Nam, họ sẽ chỉ kiếm được 1 đô-la/giờ, thì lẽ ra
công nhân đó phải có năng suất lao động cao hơn 14 lần. Các nước nghèo
cũng bị mất việc. Các ngành được bảo vệ khỏi cạnh tranh quốc tế trong
nhiều thập kỷ, và vì vậy, đã nhiễm tất cả những thói hư tật xấu của một
thương trường bình lặng, có thể bị tiêu diệt bởi sự cạnh tranh liên tục và
hiệu quả từ nước ngoài. Có lẽ, bây giờ bạn đã hiểu mình sẽ thế nào nếu là
nhà sản xuất Thumbs-Up Cola ở Ấn Độ khi Coca-Cola thâm nhập thị
trường vào năm 1994?
Trong dài hạn, thương mại giúp nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn và
một nền kinh tế đang tăng trưởng có thể thu hút những công nhân bị sa thải.
Kim ngạch xuất khẩu tăng và người tiêu dùng trở nên giàu có hơn nhờ hàng
nhập khẩu rẻ. Cả hai hoạt động này đều tạo ra cầu lao động mới ở mọi khu
vực trong nền kinh tế. Tình trạng thất nghiệp do toàn cầu hóa ở Mỹ đang có
xu hướng giảm xuống tương ứng với khả năng tạo ra việc làm mới của nền
kinh tế. Một nghiên cứu hậu NAFTA đã đưa ra kết luận, từ năm 1990 đến
năm 1997, trung bình mỗi năm có 37 nghìn việc làm mất đi vì hoạt động tự
do thương mại với Mexico, tuy nhiên, trong cùng giai đoạn đó, mỗi tháng,
nền kinh tế cũng tạo ra 200 nghìn việc làm mới. Song, “trong dài hạn” là
một trong những cụm từ tàn nhẫn nhất đi cùng với “chi phí chuyển giao” và
“mất việc ngắn hạn”. Nó chỉ là một cách xoa dịu nỗi đau và sự suy sụp của
con người. Những công nhân giầy ở Maine phải trả những khoản vay thế
chấp trong ngắn hạn. Và thực tế đáng buồn là họ cũng không thể giàu hơn
trong dài hạn. Những công nhân bị sa thải thường gặp vấn đề về kỹ năng và
thường số lượng công nhân bị sa thải vì vấn đề công nghệ mới cao hơn
nhiều số công nhân bị sa thải vì vấn đề thương mại. Nếu một ngành chỉ tập
trung ở một khu vực địa lý, thì cộng đồng và lối sống của những công nhân
bị sa thải sẽ bị mai một dần đi.
