Nhà kinh tế học người Peru, Hernando de Soto đưa ra một quan điểm rất
thuyết phục, đó là không nên thờ ơ với những phương thức sở hữu tài sản
không chính thức. Ông cho biết tổng giá trị tài sản của người nghèo sống ở
các nước đang phát triển nhưng không có quyền sở hữu hợp pháp có giá trị
trên 9 triệu đô-la. Nguồn vốn phụ trợ rất lớn này đang bị lãng phí, hay là
“tư bản chết” theo cách gọi của ông. Để hiểu đầy đủ tầm quan trọng của
con số trên, chúng ta cần so sánh nó với số tiền hỗ trợ mà các nước giàu
cung cấp cho các nước đang phát triển trong suốt ba thập kỷ qua.
Tờ The Economist đã đăng một câu chuyện về một cặp vợ chồng người
Malawi kiếm sống bằng việc giết thịt dê. Vì công việc khá thuận lợi, nên họ
muốn mở rộng quy mô kinh doanh. Tuy nhiên, để làm được điều đó, họ
phải đầu tư một khoản tiền lớn là 250 đô-la trong khi thu nhập trung bình
hàng năm của người Malawi là 200 đô-la/người. Cặp vợ chồng này có một
ngôi nhà có giá trị lớn hơn số tiền trên. Tuy nhiên, họ không thể thế chấp
mảnh đất và ngôi nhà gỗ mà họ đã xây dựng trên mảnh đất đó để xây nhà.
Ngôi nhà được xây dựng trên đất “công”. Cặp vợ chồng có một bản hợp
đồng do trưởng thôn ký, nhưng không đủ năng lực pháp lý để thế chấp vay
tiền. Bài báo đã thuật lại sự việc như sau:
Khoảng hai phần ba đất đai ở Malawi được sở hữu dưới hình thức này.
Người dân ở đây thường canh tác trên mảnh đất mà cha mẹ họ trước đó
từng canh tác. Nếu có tranh chấp, thưởng thôn sẽ đứng ra giải quyết. Nếu
một gia đình vi phạm nghiêm trọng những quy định của bộ tộc, thì tộc
trưởng có thể lấy lại đất đai và trao quyền sử dụng cho người khác.
Giống như trao đổi hàng hóa, những quyền sở hữu không chính thức này
tỏ ra rất hiệu quả trong một xã hội trồng trọt giản đơn, nhưng lại hoàn toàn
không phù hợp trong một nền kinh tế phức tạp. Nó có thể khiến những
nước nghèo dậm chân tại chỗ; tồi tệ hơn là những tài sản có giá trị nhất của
họ được hoàn lại ít hơn so với ban đầu.
