nhiều là do khí thải từ các xe tải và ô tô gây nên. Một quy định mới yêu cầu
tất cả xe ô tô không được ra ngoài đường vào một ngày trong tuần trên cơ
sở luân chuyển (ví dụ, những xe ô tô có số biển số cụ thể sẽ không được ra
đường vào ngày thứ 3). Logic của kế hoạch này rất đơn giản: Càng ít xe đi
trên đường, không khí sẽ càng ít bị ô nhiễm.
Vậy điều gì thật sự đã xảy ra? Đúng như dự đoán, nhiều người không
thích sự bất tiện khi bị hạn chế số ngày lái xe. Họ phản ứng lại theo những
cách mà các nhà phân tích hoàn toàn có thể dự đoán được. Những gia đình
có điều kiện sẽ mua thêm một chiếc xe mới hoặc giữ lại chiếc xe cũ khi
mua xe mới để luôn có một chiếc xe có thể đi được vào bất kỳ ngày nào.
Về mặt môi trường, quy định này rõ ràng đã gây ra những hậu quả tồi tệ
hơn vì tỷ lệ ô tô cũ tăng lên, dẫn đến tình trạng ô nhiễm trầm trọng hơn vì ô
tô cũ gây ô nhiễm hơn ô tô mới. Tác động thực của sự thay đổi chính sách
này là khiến số lượng ô tô gây ô nhiễm tăng lên, chứ không giảm đi. Sau
đó, chính phủ đã phải bãi bỏ chính sách này.
Điều tuyệt vời của khu vực tư nhân đó là các động cơ tự nó đã sắp xếp
thật kỳ diệu để làm cho cuộc sống của mọi người trở nên sung túc hơn.
Nhưng có đúng vậy không? Thực ra, cũng không hoàn toàn chính xác.
Những động cơ bị định hướng sai lệch và mâu thuẫn xuất hiện ở hầu khắp
các doanh nghiệp Mỹ từ những tập đoàn hùng mạnh đến những cơ sở kinh
doanh nhỏ. Bạn đã bao giờ nhìn thấy một tấm biển gần máy tính tiền tại
một nhà hàng ăn nhanh có ghi dòng chữ: “Bữa ăn của bạn sẽ được miễn phí
hoàn toàn nếu bạn không nhận được hóa đơn. Xin hãy liên lạc với người
quản lý”? Có phải Burger King rất thích cung cấp hóa đơn để giúp bạn thực
hiện tốt hơn công việc tính toán chi phí trong gia đình không? Tất nhiên là
không. Burger King không muốn nhân viên của mình ăn cắp. Và cách duy
nhất để nhân viên có thể ăn cắp mà không bị phát hiện là thực hiện những
giao dịch không được ghi trên máy tính tiền - bán bánh, thu tiền nhưng
không đưa hóa đơn và đút tiền vào túi. Đây chính là những gì mà các nhà
kinh tế học gọi là vấn đề giữa ông chủ - người đại diện. Ông chủ (Burger
