nghèo, mà đến với tầng lớp trung lưu dưới hình thức Chăm sóc Sức khỏe
và An sinh Xã hội. Tuy nhiên, chính phủ có cơ quan pháp luật để đóng vai
Robin Hood. Kinh tế học nói gì về điều này? Thật đáng tiếc là không nhiều.
Những câu hỏi quan trọng nhất liên quan đến việc phân phối thu nhập lại
thuộc phạm vi nghiên cứu của ý thức học hoặc triết học. Hãy xem câu hỏi
sau: Đâu là viễn cảnh tốt nhất cho xã hội, một là mọi công dân Mỹ kiếm
được 25 nghìn đô-la - số trên đủ để chi trả cho những thứ thiết yếu trong
cuộc sống; hai là, có những người rất giàu, nhưng cũng có những người
khác phải sống trong cảnh nghèo đói cùng kiệt, và thu nhập trung bình là
khoảng 30 nghìn đô-la? Viễn cảnh thứ hai tương ứng với một chiếc bánh
kinh tế lớn hơn, còn viễn cảnh trước đó là một chiếc bánh nhỏ hơn, nhưng
được chia đều cho tất cả mọi người.
Kinh tế học không đưa ra các công cụ để trả lời những câu hỏi triết học
liên quan đến phân phối thu nhập. Ví dụ, các nhà kinh tế học không thể
chứng minh rằng việc lấy 1 đô-la của Bill Gates và đưa nó cho một đứa trẻ
bị bỏ đói sẽ nâng cao phúc lợi xã hội nói chung. Điều này có thể đúng trên
lý thuyết, nhưng trên thực tế, lợi ích mà Bill Gates bị mất khi cho đi 1 đô-la
sẽ lớn hơn nhiều lợi ích mà đứa trẻ bị bỏ đói nhận được khi có 1 đô-la đó.
Đây là ví dụ tiêu biểu cho vấn đề khái quát hơn: Chúng ta đo lường mức
sống của mình theo lợi ích - một khái niệm hoàn toàn mang tính lý thuyết,
chứ không phải theo những công cụ có thể đo đếm thu nhập giữa các cá
nhân hay tổng thu nhập của cả một quốc gia. Ví dụ, chúng ta không thể nói
rằng kế hoạch đánh thuế của một anh A sẽ tạo ra 120 đơn vị lợi ích cho
quốc gia đó trong khi kế hoạch đánh thuế của anh B chỉ tạo ra 111 đơn vị
lợi ích.
Hãy xem bài toán dưới đây do Amartya Sen - nhà kinh tế học giành giải
Nobel năm 1998 - đưa ra. Có ba người có trình độ ngang nhau đến chỗ bạn
xin việc nhưng bạn lại chỉ có một công việc cho họ. Công việc này không
thể chia cho cả ba và một trong những mục tiêu của bạn là làm cho thế giới
này tốt hơn bằng cách thuê người cần công việc này nhất.
