Núi
Trong ánh sáng của ngọn đèn dầu, Aimé Bonpland gắng viết
một bức thư về nhà trong khi gió ngày càng thổi nhiều bông tuyết
bay qua. Cứ nghĩ đến những tháng đã qua, anh thấy như mình đã
trải cả chục cuộc đời, chúng đều từa tựa như nhau và không cuộc
đời nào đáng sống lại lần nữa. Chuyến đi trên dòng Orinoco hiện ra
trong đầu anh giống những gì anh đã đọc trong sách vở, Nueva
Andalucia như một truyền thuyết từ thuở xa xăm, Tây Ban Nha chỉ
là một cụm từ. Dần dần sức khỏe anh khá lên, có những hôm không
lên cơn sốt, thưa dần những cơn mộng mị trong đó anh bóp cổ nam
tước Humboldt, chặt thành từng khúc, bắn chết, thiêu cháy, đầu độc
hay vùi anh ta xuống đống đá.
Anh gặm cuống lông ngỗng của cây viết và suy nghĩ. Phía trên
cao, giữa bầy la đang ngủ, lông phủ sương giá và tuyết, Humboldt
đang tính toán xác định vị trí của họ dựa vào những mặt trăng của
sao Mộc. Anh để ống thủy tinh của phong vũ biểu bập bênh trên đầu
gối. Bên cạnh anh, ba người dẫn đường nằm ngủ, quấn chặt trong
chăn len.
Ngày mai, Bonpland viết tiếp, họ sẽ chinh phục đỉnh
Chimborazo
(ngọn núi lửa đã ngừng hoạt động ở Ecuador, 6.310 trên mực nước biển)
.
Phòng trường hợp họ không sống sót, nam tước Humboldt đã khẩn
thiết khuyên anh nên viết một lá thư vĩnh biệt, vì cứ thế mà chết và
không để lại một lời tuyệt mệnh thì thật hèn kém. Họ sẽ sưu tầm đá
và cây cỏ trên núi, ngay cả trên độ cao này cũng có thực vật lạ,
những tháng vừa qua anh đã thu hoạch được vô số mẫu. Nam tước
khẳng định là chỉ có mười sáu loài cơ bản. Nhưng anh có mắt tinh
để nhận ra, chứ Bonpland thấy không đếm xuể. Một phần lớn các
mẫu vật của họ, trong đó có ba xác người rất cổ, đã được đưa lên tàu
thủy ở La Havana chở đi Pháp. Các tiêu bản thực vật và ghi chép gửi
theo chiếc tàu thứ hai đến tay anh trai của nam tước Humboldt.
