người ấy thông hiểu trăng sao đến mức nào, và họ định để lại thông
điệp gì ? Hàng nghìn năm trôi qua, và ông là người đầu tiên đọc
được thông điệp ấy.
Tại sao ông lại bồn chồn vậy, Bonpland hỏi khi bị đánh thức
bởi tiếng dụng cụ kêu lách cách.
Chừng ấy nền văn minh và chừng ấy sự dã man, Humboldt
nói. Sự kết đôi dị hợm ! Có thể nói là phản diện của những lý tưởng
Đức.
Có lẽ đã đến lúc quay về, Bonpland nói.
Về thành phố ?
Không phải thành phố này.
Humboldt nhìn lên bầu trời sao một lát. Rồi ông nói, được.
Ông sẽ học cách hiểu những tảng đá chồng lên nhau một cách thông
minh khủng khiếp, coi chúng như một phần của thiên nhiên. Sau đó
ông sẽ để Baudin một mình xuất hành hướng Philippin và lấy
chuyến tàu thủy sớm nhất đi Bắc Mỹ. Từ đó họ sẽ quay về châu Âu.
Nhưng trước khi đó họ đến ngọn Jorullo, trái núi lửa cách đây
năm chục năm đột ngột trồi lên từ mặt đất bằng trong sấm chớp, bão
lửa và mưa tro. Khi ngọn núi xuất hiện đằng xa, Humboldt vỗ tay vì
xúc động. Ông phải trèo lên đó, ở đó ông mong sẽ phản bác hoàn
toàn được học thuyết Neptun, ông đọc cho các nhà báo chép. Ông
thấy hơi áy náy khi nghĩ đến Abraham Wemer vĩ đại - đến đây ông
đánh vần từng chữ cái để họ viết cho đúng tên.
Dưới chân núi, tỉnh trưởng Guanajuto và một đoàn tùy tùng
đông đảo ra đón họ, trong đó có người đầu tiên chinh phục ngọn núi
này là một vị cao tuổi tên là Don Ramón Espelde. Ông muốn dẫn
đầu đoàn thám hiểm bằng được. Chuyện quá nguy hiểm để có thể
bỏ mặc những người nghiệp dư.
