Humboldt cam đoan rằng ông đã trèo lên nhiều núi hơn bất kỳ
người nào khác trên đời.
Don Ramón thản nhiên tiếp tục khuyên chớ nên nhìn thẳng vào
mặt trời và mỗi lần đặt chân phải xuống đất thì phải cầu nguyện
Đức mẹ Đồng trinh Guadaloupe.
Họ di chuyển chậm chạp vì luôn phải đợi ai đó trong đám
người đi theo. Nhất là Ramon liên tục trượt chân hay quá mệt không
đi tiếp được. Trước ánh mắt ngạc nhiên của mọi người, Humboldt
liên tục bò trên tứ chi để dùng ống nghe thăm dò nền đất. Lên đến
đỉnh, ông dòng dây đu xuống miệng núi lửa.
Thật là một gã khùng, Don Ramón nói, ông chưa từng thấy ai
làm việc đó.
Được kéo lên khỏi miệng núi lửa, Humboldt mặt mũi xanh lè,
ho hen khốn khổ và áo quần cháy sém. Ông vừa hấp háy nhìn vừa
hét lên, học thuyết Neptun hôm nay có thể khiêng ra mộ được rồi !
Chán quá, Bonpland nói, học thuyết ấy đã từng chứa bao thơ
mộng.
Ở Veracruz họ lên chiếc tàu đầu tiên quay về La Havana.
Humboldt nói khi bờ biển chìm dần vào màn sương, ông phải thú
thật là ông vui mừng khi mọi chuyện đi đến hồi kết. Ông dựa vào
lan can và nheo mắt nhìn trời. Bonpland chợt nhận ra là lần đầu tiên
Humboldt trông không còn nét trẻ trung nữa.
Họ gặp may: một tàu thủy vừa vặn rời La Havana đi ngược lên
phía Bắc để theo dòng DelaWare tới Philadelphia. Humboldt tìm
gặp thuyền trưởng, trình thị thực Tây Ban Nha của mình và xin lên
tàu.
Lạy Chúa, viên thuyền trưởng thốt lên, lại là ông ! - Trời !
Humboldt nói.
