Gì cơ ?
Bonpland bị quản thúc ở Paraguay. Sau khi quay về Paris ông
ta không còn biết gì là điều độ nữa. Danh giá, rượu chè, đàn bà.
Cuộc đời ông đã mất phương hướng, đó là lỗi lầm duy nhất mà lẽ ra
không bao giờ được phép phạm phải. Ông là chủ tịch Hội cây cảnh
hoàng gia một thời gian và trồng phong lan tuyệt đẹp. Sau khi
Napoléon bị hạ bệ ông lại vượt biển. Ở bên đó ông có một nông
trang và gia đình, song trong nội chiến ông đã đứng về nhầm phe,
hoặc cũng có thể là đúng phe, chỉ biết là phe đó đã thất bại. Một tên
độc tài điên khùng tên là Prancia
(nhà độc tài Paraquay từ 1814 đến 1840)
, lại là
bác sĩ nữa, cầm chân ông tại chính nông trại của mình và luôn dọa
giết ông. Ngay cả Simon Bolivar cũng chẳng giúp Bonpland được
chút gì.
Khủng khiếp quá, Gauss nói. Nhưng Bonpland là thằng cha
nào thế nhỉ ? Ông chưa nghe tên ấy bao giờ.
