Thầy
Ai hỏi một vị giáo sư về những ký ức ngày xưa, sẽ được câu trả
lời là làm gì có mấy thứ đó. Khác với một bức khắc chạm trên đồng
hay thư từ gửi qua bưu điện, ký ức không ghi theo ngày tháng. Ta
bất chợt tìm ra trong trí nhớ những thứ mà thỉnh thoảng nếu suy
nghĩ tử tế có thể xâu chuỗi theo thứ tự thời gian được.
Ví dụ như ký ức về buổi chiều nọ, khi cậu bé chữa cho cha lỗi
đếm nhầm tiền lương, nghe có vẻ vô hồn và nhạt nhẽo. Có thể vì cậu
nghe người ta kể quá nhiều rồi; đối với cậu, câu chuyện có vẻ sắp
đặt và không thật. Tất cả các ký ức khác đều dính dáng đến mẹ. Cậu
ngã và mẹ dỗ cậu; cậu khóc và mẹ lau nước mắt cho cậu; cậu không
ngủ được và mẹ hát cho cậu nghe; một thằng bé hàng xóm định
đánh cậu nhưng mẹ cậu nhìn thấy, bà đuổi theo nó, tóm được và
kẹp nó vào đùi rồi tát vào mặt nó cho đến lúc nó tóe máu và ù tai
loạng choạng bỏ đi. Cậu yêu mẹ vô vàn. Có chuyện gì xảy ra với mẹ
thì cậu chết mất. Không chỉ là một cách nói đâu. Cậu biết là cậu sẽ
không sống nổi khi chuyện ấy xảy ra. Đó là lúc cậu mới ba tuổi, và
ba mươi năm sau cũng vẫn vậy.
Bố cậu có nghề làm vườn, thường xuyên tay chân lấm láp, kiếm
được ít tiền, và cứ lúc nào mở miệng là than vãn hoặc ra lệnh. Ông
lặp đi lặp lại khi đang mệt mỏi múc món xúp khoai tây buổi tối,
rằng một người Đức là người không khi nào ngồi còng lưng. Một lần
Gauss hỏi: chỉ có thế thôi sao ? Thế là đủ để là một người Đức ? Bố
cậu suy nghĩ lâu đến nỗi không ai tin nổi. Rồi ông gật đầu.
Mẹ cậu phốp pháp và u sầu. Và ngoài nấu nướng, giặt giũ, mơ
mộng, khóc lóc, cậu chưa thấy bà làm gì cả. Bà không biết đọc biết
viết. Cậu sớm nhận ra là bà đang già đi. Da bà mất sức căng, thân
thể sa sút, mắt bà ngày càng bớt long lanh, và mỗi năm khuôn mặt
lại thêm nếp nhăn mới. Cậu biết là mọi người đều thế, nhưng ở mẹ
