và anh cũng không nghĩ gì đến chuyện đó. Sau những cuộc đấu tranh khủng
khiếp, cuối cùng bà de Rênal đánh liều nói với anh, bằng một giọng run run
trong đó biểu lộ tất cả mối tình si của bà:
— Có phải ông sẽ rời bỏ lũ học trò của ông để đi làm nơi khác không?
Julien chú ý cái tiếng nói lạc giọng và khóe mắt của bà de Rênal. Người
đàn bà này yêu ta, anh nghĩ bụng, nhưng sau giây phút mềm yếu thoảng
qua này, mà lòng kiêu ngạo của bà ta đang tự quở trách, và khi không còn
sợ ta đi mất nữa, bà ta sẽ trở lại kiêu hãnh cho mà xem. Julien thoáng trông
thấy nhanh như ánh chớp cái tình huống tương đương ấy, anh bèn trả lơi
ngập ngừng:
— Tôi sẽ rất khổ tâm nếu phải rời bỏ lũ trẻ rất đáng yêu và rất con nhà,
nhưng có lẽ tôi bắt buộc phải làm điều đó. Con người ta cũng có những bổn
phận đối với chính mình nữa.
Khi nói câu rất con nhà (đó là một trong những lời lẽ quý phái mà Julien đã
học được ít lâu nay) , trong lòng anh nổi dậy một mối ác cảm sâu sắc.
Trong con mắt của người đàn bà này, anh nghĩ thầm, ta không phải là con
nhà.
Khi nghe anh nói, bà de Rênal thán phục thiên tư của anh, dung mạo của
anh, bà thấy đứt ruột đau lòng vì cái khả năng ra đi mà anh cho bà thoáng
thấy. Tất cả những bạn hữu của bà ở Verrières, trong thời gian Julien đi
vắng, đến ăn cơm khách ở Vergy, đều đã tranh nhau ca tụng bà về con
người kỳ tài mà chồng bà đã tốt phúc đào được ở đâu về. Không phải là họ
có hiểu gì về những tiến bộ của lũ trẻ. Sự thuộc lòng Kinh Thánh, và bằng
tiếng La tinh nữa, đã gieo vào đầu óc các cư dân Verrières một niềm thán
phục có lẽ dài lâu đến một thế kỷ.
Julien, vì không chuyện trò với ai, nên không biết những điều đó. Nếu bà
de Rênal bạo dạn đôi chút, thì chắc bà đã khen ngợi anh về cái tiếng tăm
