viết: “Thế giới bị cách mạng xâm nhập. Nó không bao giờ còn quay trở lại
nền cộng hòa cổ đại, hay nền quân chủ Louis XIV” , Trong Racine và
Shakespeare, ông vạch ra rằng qua lịch sử nước Pháp nhân dân chưa bao
giờ trải qua, trong phong tục và sở thích của họ, những thay đổi mau chóng
hơn và triệt để hơn là trong khoảng từ 1780 đến 1823, “Ấy thế mà người ta
lại vẫn muốn đem đến cho chúng ta cái thứ văn chương đó!” (tức chủ nghĩa
cổ điển) , và “Ngày nay, bắt chước Sophocles và Euripide mà cho rằng
những sự bắt chước đó không làm cho người Pháp thế kỷ XIX ngáp dài, thì
đó là chủ nghĩa cổ điển”... Thế là Stendhal đả kích bọn hậu sinh phản động
của chủ nghĩa cổ điển muốn khôi phục sự sùng bái cổ đại hoặc duy trì luật
tam duy nhất và thờ mỗi hai chân trong bi kịch. Theo ông, chủ nghĩa cổ
điển thế kỷ XVII đã được đại diện đầy đủ nhất trong sáng tác của Racine.
Ông không phủ nhận Racine là một nhà văn lớn nhưng ông cho rằng thời
đại sinh ra Racine đã qua lâu rồi, bây giờ Racine không còn có thể biểu thị
những yêu cầu mỹ học mới được nữa. Và ông khuyên, không phải là bắt
chước thẳng kịch của Shakespeare, mà là học ở nhà đại văn hào này “cái
cách nghiên cứu thế giới trong đó chúng ta đang sống và cái nghệ thuật
đem lại cho người đồng thời với chúng ta đúng cái loại bi kịch mà họ cần
đến”. Như vậy, rõ ràng là Stendhal đã đánh giá một cách sáng suốt nhà văn
hiện thực lớn Shakespeare, và ông khẳng định mạnh mẽ luận điểm về tính
lịch sử của nghệ thuật.
Đồng thời, Stendhal cũng đã đề ra luận điểm về tính chân thực của nghệ
thuật. Cũng trong Racine và Shakespeare, ông tỏ ý khen ngợi một vở hài
kịch đương thời vì những biến cố trong tác phẩm đó “giống như sự việc
xảy ra hàng ngày dưới con mắt chúng ta” , và những nhân vật của nó “hệt
như những người mà chúng ta gặp hàng ngày trong các phòng khách”...
Tóm lại, vở hài kịch đó mô tả xã hội “y như nó sinh hoạt và vận động năm
1824”... Trong tiểu thuyết Đỏ và Đen , nhắc lại một lời của Rênal, Stendhal
xác định tính chất của tiểu thuyết như “một tấm gương đi dạo trên một
đường cái lớn. Nó phản ảnh vào mắt ngài khi thì màu xanh thẳm của bầu
trời, khi thì chất bùn nhơ của những vũng lầy trên đường cái. Và con người
