trình độ tri thức mà còn của sự phát triển công dân của con người, và dục
vọng chính là khả năng của con người về những tình cảm lớn, những xúc
động tự nhiên và sinh động, về những sự nghiệp anh hùng và vô tư.
Nhưng, theo nhận thức của Stendhal thì dục vọng không bao giờ đối lập với
lý trí mà chịu sự kiểm soát của lý trí. Nguyên tắc duy lý đó, ông cũng đã
thừa hưởng của các nhà triết học ánh sáng. Trong tác phẩm Về tình yêu,
ông nghiên cứu tình yêu trên cơ sở duy lý nghiêm ngặt. Ông bàn về những
điều kiện và nguyên nhân phát sinh tình yêu và thiết lập các giai đoạn phát
triển của nó. Trong tiểu thuyết của ông, những nhân vật như Julien Sorel,
Mathilde de La Mole, như Fabrice del Dongo, Sanseverina là những người
có dục vọng mãnh liệt, có tình yêu mãnh liệt, nhưng ngay khi họ bị dục
vọng thôi thúc họ vẫn luôn luôn lý luận về tình cảm của họ, suy nghĩ về tác
động của nó và đặt nó dưới sự kiểm soát của lý trí. Và Stendhal theo dõi
trình bày từng bước phát triển tình yêu của họ như một nhà mổ xẻ nghiêm
túc.
Stendhal cho rằng xã hội có thể thúc đẩy những dục vọng mãnh liệt, những
phẩm chất anh hùng phát triển ở con người hoặc ngược lại bóp chết chúng,
ông đã chú ý quan sát xã hội đương thời về phương diện này và đã nhận
thấy trong thời kỳ cách mạng Pháp thế kỷ XVIII cũng như trong phong trào
vận động giải phóng dân tộc và thống nhất nước Ý đã có những điều kiện
xã hội thúc đẩy sự xuất hiện những nhiệt tình cao quý và những sự nghiệp
anh hùng. Còn như ở Pháp, dưới thời Trùng hưng cũng như thời Quân chủ
tháng bảy, thì cái hơi lạnh chết chóc của chế độ phản động phong kiến và
Nhà thờ cũng như sự chiến thắng của thói danh lợi đê tiện và chủ nghĩa con
buôn của giai cấp tư sản đã phá hoại, thủ tiêu mọi khả năng xuất hiện
những tình cảm lớn, những tính cách anh hùng. Trong điều kiện đó bất cứ
một con người nào có phẩm chất, có tâm hồn, bất cứ ai khao khát sự nghiệp
anh hùng, dù chỉ là chủ nghĩa anh hùng cá nhân, không thể không đi vào
con đường chống đối lại cái thực tại tư sản tầm thường, hèn kém. Đó chính
là tấn bi kịch của những nhân vật như Julien Sorel, như Fabrice del Dongo,
