Ta đã quen sống với Louise rồi, ông tự nhủ, hắn biết tất cả mọi công việc
của ta; cho dẫu ta được tự do lấy vợ khác ngay ngày mai, ta cũng không tìm
đâu ra người thay thế được hắn. Thế là, ông xuôi chiều nghĩ rằng vợ ông là
vô tội; cái lối nhìn đó không đặt ông vào cái thế cần thiết phải tỏ ra có tính
tình cương nghị và như thế tiện việc cho ông hơn nhiều; ở đời có biết bao
nhiêu đàn bà và bị vu cáo, ta chả đã từng thấy đó sao!
Nhưng thế nào! Ông bỗng nhiên kêu lên và bước đi bằng một bước chân
run bần bật, ta lại chịu giống như một thằng đàn ông không ra gì, một đứa
hạ tiện, để cho nó cười ta với tình nhân của nó sao! Có nên để cho tất cả
Verrières nhạo báng sự nhu nhược của ta không? Thiên hạ còn thiếu điều gì
mà không nói về lão Charmier (đó là một anh chồng mọc sừng nổi tiếng ở
địa phương) ? Khi nói đến tên lão, mọi người chả tủm tỉm cười là gì? Lão
là tay trạng sư giỏi, nhưng có bao giờ ai thèm nói đến tài hùng biện của
lão? Chao ôi! Charmier! người ta vẫn nói, lão Charmier của Bernard [122] ,
người ta gọi lão như vậy bằng tên của cái thằng làm nên sự ô nhục của lão.
Nhờ ơn trời, ông de Rênal tự nhủ trong những lúc khác, ta không có con
gái, và cái cách ta sắp trừng trị người mẹ sẽ không làm hại gì đến sự tiến
thân lập nghiệp của những đứa con của ta; ta có thể bắt quả tang thằng bé
nhà quê kia với vợ ta, ta giết chết cả hai đứa; trong trường hợp đó, sự bi
thảm của câu chuyện có lẽ sẽ làm cho nó mất tính cách đáng cười. Ý nghĩ
đó, ông lấy làm thú vị; ông đi theo nó trong tất cả mọi chi tiết. Bộ Hình luật
bênh vực ta, và, dù xảy ra thế nào thì Thánh hội của chúng ta và các bạn
hữu của ta trong Đoàn hội thẩm cũng sẽ cứu ta. Ông ngắm nghía con dao đi
săn của ông, dao sắc lắm; nhưng ý nghĩ đến máu làm ông sợ.
Ta có thể đánh cho thằng gia sư láo xược kia một trận đòn nên thân và tống
cổ nó đi; nhưng chuyện sẽ ầm ĩ ở Verrières và cả trong toàn tỉnh nữa! Sau
khi tờ báo của Falcoz bị kết án, lúc tên chủ bút ra khỏi tù, ta đã góp phần
làm cho hắn mất việc làm lương bổng sáu trăm quan. Nghe nói cái thằng
cha viết lách lăng nhăng đó lại dám ló mặt ở Besancon, nó có thể châm
