chọc ta một cách khôn khéo, làm cho không thể nào đưa nó ra tòa được.
Đưa nó ra toà!... Cái thằng láo xược đó sẽ có nghìn cách nói bóng gió rằng
nó đã nói đúng sự thực. Một người có dòng dõi, giữ được địa vị xứng đáng
như ta, thì tất cả bọn dân hèn chúng nó đều thù ghét. Họ sẽ nói đến ta trong
những tờ báo gớm ghiếc ở Paris kia. Trời ơi! Nguy hại thay! Trông thấy cái
tên họ de Rênal cựu tộc bị dìm xuống bùn đen của sự chê cười... Rồi ra ta
có đi đây đi đó, lại phải thay tên đổi họ. Thế nào! Rời bỏ cái tên họ làm cho
ta vẻ vang và thế lực, khốn khổ đến thế là cùng!
Nếu ta không giết vợ ta, mà lại làm cho sỉ nhục rồi đuổi đi, thì nó có bà cô
ở Besancon, bà ta sẽ đem tất cả gia tài mà sang tay cho nó. Vợ ta sẽ lên ở
Paris với thằng Julien; ở Verrières rồi thế nào người ta cũng biết, và ta sẽ bị
coi là thằng mắc lỡm. Bấy giờ người đàn ông khổ sở đó thấy là trời bắt đầu
rạng sáng, vì ánh đèn nhạt đi. Ông ta đi ra ngoài vườn hóng một tí gió mát.
Trong giây phút đó, ông gần như quyết ý không làm chuyện om sòm, nhất
là do ý nghĩ rằng một vụ om sòm sẽ làm cho các bạn tốt của ông ta ở
Verrières mừng rơn.
Cuộc đi dạo ở ngoài vườn làm cho ông ta hơi nguôi. Không, ông ta kêu lên,
ta sẽ không lìa vợ ta, hắn có ích cho ta nhiều quá. Ông ta rùng rợn hình
dung cảnh nhà cửa của ông ta nếu không có bà vợ; kể bà con họ hàng, thì
ông ta chỉ có mỗi bà hầu tước de R... già nua, ngu xuẩn, và độc ác.
Ông chợt nảy ra một ý kiến rất khôn ngoan, nhưng sự thực hiện đòi hỏi một
sức cương nghị lớn hơn rất nhiều so với cái tí chút cương nghị của con
người khốn khổ đó. Nếu ta giữ vợ lại, ông nghĩ bụng, thì ta còn lạ gì cái
tính khí của ta, trong một lúc nào đó hắn làm ta nóng tiết lên, ta sẽ đem cái
lỗi của hắn ra mà nhiếc móc. Hắn vốn kiêu hãnh, hai vợ chồng sẽ giận
nhau, và tất cả những cái đó sẽ xảy ra trước khi hắn được kế thừa của bà cô.
Bấy giờ thiên hạ sẽ chế nhạo ta đến thế nào! Vợ ta yêu lũ con, cuối cùng là
bao nhiêu cũng sẽ về phần chúng nó hết. Còn ta, ta sẽ làm trò cười của
Verrières. Thế nào, họ sẽ nói, ngay đến báo thù vợ mà ông ta cũng không
