lương bổng tám trăm quan trả từng phần tư một, thì dành dụm dễ dàng hơn
nhiều so với đồng lương sáu trăm quan tháng nào ăn tháng ấy. Một mặt
khác, khi trời đặt anh vào bên cạnh những cậu bé de Rênal, và nhất là khi
trời xui khiến anh có một mối tình quyến luyến đặc biệt với chúng, há
chẳng phải là trời có ý muốn dẫn dụ anh rằng không nên bỏ công việc giáo
dục này để theo việc giáo dục khác đó sao?...
Julien đạt tới một mức độ hoàn hảo trong các loại hùng biện đó, nó đã thay
thế cho sự hành động nhanh chóng của thời đế chế, đến nỗi cuối cùng chính
anh cũng phát chán cả âm thanh của những lời lẽ của mình.
Khi trở về đến nhà, anh thấy một tên hầu của ông Valenod mặc đại chế
phục đương đi tìm anh khắp thành phố với một giấy mời dự tiệc ngay hôm
đó.
Chưa bao giờ Julien đến nhà con người đó; chỉ mới cách đó mấy ngày về
trước, anh còn lăm lăm nghĩ đến cách nào cho hắn một trận đòn mà không
đến nỗi mắc một vụ án tiểu hình. Tuy rằng bữa tiệc đã được chỉ rõ là vào
hồi một giờ, Julien từ mười hai giờ rưỡi đã đến bái yết ông giám đốc viện
tế bần ở buồng giấy của ông, cho rằng như thế là kính cẩn hơn. Anh thấy
ông ta đương phơi bày vẻ oai vệ của mình giữa một đống những cặp hồ sơ.
Hai chòm râu má to tướng và đen của ông ta, bộ tóc dày ngồn ngộn, cái tẩu
thuốc lá mênh mông, đôi păng túp thêu hoa, những dây chuyền bằng vàng
chằng ngang chằng dọc trên ngực, và tất cả lễ bộ của một tay tài phú tỉnh
lẻ, tự cho mình là con người tốt số đào hoa, đều không làm cho Julien khiếp
phục; anh lại càng nghĩ đến trận đòn mà anh còn nợ ông ta.
Anh xin cái vinh dự được yết kiến bà Valenod; bà đương trang điểm và
không thể tiếp anh được. Để đền bù lại, anh được cái may mắn chứng kiến
cuộc trang điểm của ông giám đốc viện tế bần. Sau đó, hai người cùng sang
phòng bà Valenod, bà giới thiệu với anh lũ con của bà mà nước mắt rưng
rưng. Bà này, một trong những bà được trọng vọng nhất ở Verrières, có một
