Anh yêu các con của bà hơn bố chúng nhiều; mặc dầu sự công minh
nghiêm nghị của anh, anh vẫn được chúng yêu quý. Bà thấy rằng lấy Julien
thì phải rời bỏ chốn Vergy này, mà những bóng mát được bà rất yêu thích.
Bà tự hình dung sống ở Paris, tiếp tục cho các con được hưởng nền giáo
dục mà mọi người phải thán phục. Các con của bà, bà, Julien, tất cả đều
được hoàn toàn sung sướng.
Hôn nhân, như kiểu thế kỷ XIX đã an bài, có hiệu quả lạ lùng như thế! Sự
buồn chán của đời sống vợ chồng làm chết tình yêu một cách chắc chắn,
khi tình yêu đã có trước hôn nhân. Tuy vậy, hình như một nhà hiền triết có
nói, ở những người khá giàu để không cần phải làm việc, chả mấy chốc nó
đã đem lại nỗi vô cùng chán chường tất cả mọi thú vui yên lặng. Trong đám
đàn bà, chỉ có những tâm hồn khô khan, nó mới không làm cho có khuynh
hướng yêu đương.
Ý nghĩ của nhà hiền triết làm cho tôi lượng thứ cho bà de Rênal, nhưng ở
Verrières người ta không lượng thứ cho bà, và tất cả thành phố chỉ bận tâm
về chuyện đàm tiếu mối tình của bà, mà bà không biết. Vì cái việc to tát đó,
mà mùa thu năm đó đời sống ở Verrières đỡ buồn chán hơn mọi khi.
Mùa thu, rồi một phần mùa đông qua đi rất nhanh chóng. Phải rời bỏ những
cánh rừng ở Vergy. Giới thượng lưu ở Verrières bắt đầu công phẫn về việc
những lời thóa mạ của họ không làm xúc động ông de Rênal được mấy nỗi.
Trong không đầy tám ngày, có những người nghiêm nghị, họ tự đền bù cái
vẻ nghiêm nghị hàng ngày của họ bằng nỗi vui thích được làm những sứ
mạng như vậy, họ gieo cho ông những nỗi ngờ vực độc nhất, nhưng bằng
những lời lẽ hết sức đắn đo chừng mực.
Ông Valenod, mưu mô tinh tế, đã đưa Élisa vào làm trong một gia đình quý
tộc và rất được trọng vọng, trong nhà đã có năm người đàn bà hầu hạ. Élisa
nói rằng chị sợ trong mùa đông không tìm được chỗ làm, nên chỉ đòi gia
đình đó trả công chị gần bằng hai phần ba tiền công cũ của chị ở nhà ông
thị trưởng. Tự ý mình, chị đã có ý kiến rất hay, là đi xưng tội với ông cha
