— Không, tôi không nhận những lời vĩnh biệt của mình như thế này. Tôi sẽ
ra đi; họ muốn vậy; cả mình cũng muốn vậy. Nhưng, ba ngày sau khi ra đi,
tôi sẽ trở về gặp mình ban đêm.
Cuộc đời bà de Rênal bỗng biến đổi hẳn. Vậy ra Julien yêu bà thật vì anh
đã tự mình có ý kiến gặp lại bà! Nỗi đau khổ ghê gớm của bà đổi thành một
niềm vui sướng mãnh liệt nhất từ xưa đến nay trong đời bà. Tất cả đều trở
thành dễ dàng đối với bà. Sự chắc chắn được gặp lại bạn tình cất bỏ cho
những giây phút cuối cùng này tất cả cái gì là đau lòng đứt ruột. Từ lúc đó
trở đi, cách xử sự, cũng như nét mặt của bà de Rênal, thật là cao quý,
cương nghị và hoàn toàn chững chạc.
Ít lâu sau, ông de Rênal về; ông đương tức giận điên người. Thế là cuối
cùng ông ta nói với vợ về bức thư nặc danh nhận được hai tháng trước.
— Tôi muốn đem bức thư đó ra Casino, vạch cho mọi người biết đó là của
tên hèn mạt Valenod, mà tôi đã nhặt từ chỗ bị gậy để làm thành một anh tư
sản giàu có bậc nhất ở Verrières. Tôi sẽ làm cho nó sỉ nhục giữa công
chúng, rồi tôi sẽ đánh nhau với nó. Chuyện này thật quá lắm.
Ta có thể thành ra góa chồng. Trời đất ơi! Bà de Rênal nghĩ thầm. Nhưng
hầu như cùng một lúc đó, bà lại tự nhủ: Nếu ta không ngăn cản cuộc quyết
đấu này, mà chắc chắn là ta ngăn được, thì ta sẽ là kẻ giết chồng. Chưa bao
giờ bà đã mơn man lòng hiếu thắng của ông khéo đến thế. Không đầy hai
tiếng đồng hồ, bà làm cho ông trông thấy, và bao giờ cũng bằng những lời
lẽ mà ông tự tìm ra, rằng phải ra mặt thân thiết với ông Valenod hơn bao
giờ hết, và thậm chí phải gọi Élisa trở về làm như cũ. Bà de Rênal cần phải
có can đảm mới đành lòng chịu sẽ gặp mặt lại cái con ấy, nó là nguồn gốc
của mọi nỗi đau khổ của bà. Nhưng ý kiến đó là do Julien.
Cuối cùng, sau khi đã được ba bốn lần gợi ý, ông de Rênal tự mình đi tới
cái ý nghĩ rất đau xót về mặt tài chính, rằng nếu có cái gì khó chịu nhất cho
ông, thì đó là việc Julien, giữa sự xôn xao và giữa nhũng lời dị nghị của tất
