Ông de Rênal nguyền rủa nghìn lần cái ngày mà ông đã có ý kiến tai hại
đón một người gia sư về nhà và quên phứt cái thư nặc danh đi.
Ông tự an ủi đôi chút bằng một ý nghĩ mà ông không nói với vợ; nếu khéo
léo ra, và cậy vào những tư tưởng lãng mạn của chàng thanh niên, ông hy
vọng có thể, với một món tiền nhỏ hơn, làm cho anh từ chối những đề nghị
của ông Valenod.
Bà de Rênal còn vất vả hơn để chứng tỏ cho Julien rằng, một khi đã hy sinh
cho thể diện của chồng bà một chỗ làm tám trăm quan, mà ông giám đốc
viện tế bần hiến anh một cách công khai, anh có thể nhận một sự đền bồi
mà không hổ thẹn.
— Nhưng, Julien cứ một mực nói, chưa hề bao giờ, dù chỉ là một giây lát,
tôi có ý định nhận những lời mời kia. Bà đã làm cho tôi quen với đời sống
thanh lịch quá rồi, sự thô bỉ của những kẻ đó sẽ làm tôi chết mất.
Sự nhu cầu cay độc, với bàn tay sắt, bẻ gãy được ý chí của Julien. Tính
kiêu hãnh của anh cho anh cái ảo tưởng là anh chỉ nhận số tiền mà ông thị
trưởng biếu anh, như một món vay nợ, và anh sẽ viết cho ông một tờ giấy
ghi là sẽ hoàn lại trong năm năm với tiền lãi.
Bà de Rênal vẫn có vài nghìn quan giấu trong cái hang đá nhỏ trên núi.
Bà biếu anh mà run sợ, và cảm thấy rõ quá rằng anh sẽ giận dữ từ chối.
— Bà muốn, Julien bảo bà, làm cho cái kỷ niệm mối tình của chúng ta trở
thành ghê tởm hay sao?
Cuối cùng Julien rời Verrières. Ông de Rênal rất lấy làm sung sướng; đến
giây phút quyết liệt phải nhận tiền của ông, Julien thấy sự hy sinh đó quá
sức mình. Anh bèn từ chối thẳng. Ông de Rênal ôm chầm lấy anh, mà nước
mắt rưng rưng. Julien có hỏi xin ông một giấy chứng nhận hạnh kiểm tốt;
trong cơn hứng khởi, ông không tìm được những lời lẽ đủ to tát để biểu
