như thế là có vinh dự được đến ăn tiệc của Đức giám mục. Nhưng lúc cuối
một buổi sát hạch, một ông giám khảo quỷ quyệt, sau khi đã hỏi Julien về
Thánh Jérôme [195] và sự mê say của ông đối với Cicéron, bèn nói về
Horace, Virgile [196] và những tác giả phàm tục khác. Julien đã học thuộc
lòng rất nhiều đoạn văn của các tác giả đó, mà các bạn đồng học không
ngờ. Bị những thành công lôi cuốn, anh quên rằng mình đương ở đâu, và
thấy ông giám khảo tái tam tái tứ yêu cầu, anh liền đọc thuộc lòng và diễn
dịch một cách nồng nhiệt rất nhiều bài nhạc thi của Horace. Sau khi đã để
anh mắc bẫy trong hai mươi phút đồng hồ, đột nhiên ông giám khảo đổi nét
mặt và quở trách anh một cách chua cay là đã mất thì giờ vào những việc
học tập phàm tục kia, và đã buộc vào đầu óc những tư tưởng vô ích hoặc có
tội.
— Thưa ông, tôi là một kẻ ngu dại, và ông nói đúng, Julien nói với một vẻ
nhũn nhặn, khi anh nhận thấy cái mưu mẹo quỷ quyệt mà anh đã bị mắc
lừa.
Mưu kế đó của ông giám khảo bị mọi người, ngay cả ở chủng viện, coi là
nhơ nhớp, ấy thế mà linh mục de Frilair, con người quỷ quyệt đã tổ chức rất
khôn khéo mạng lưới của thánh hội Besancon, và gửi những thông điệp về
Paris làm cho các quan tòa, ông tỉnh trưởng và cả đến các tướng tá trong
doanh trại đều phải run sợ, ông ta vẫn cứ hạ ngòi bút uy lực đề con số 198
bên cạnh tên Julien. Ông ta lấy làm vui sướng được làm như thế để làm
nhục kẻ thù của ông ta, là ông Pirard theo phái Janséniste.
Từ mười năm nay, mưu đồ lớn nhất của ông ta là làm cho ông này mất cái
chân giám đốc chủng viện. Ông tu sĩ này, chính bản thân vẫn theo đường
lối xử sự mà ông chỉ dẫn cho Julien, ông vốn là người chân thật, kính tin,
không chạy vạy mưu mô, thiết tha với bổn phận. Nhưng trời, trong cơn
giận dữ, đã cho ông có một tính khí nóng nảy, dễ cảm thấy sâu sắc những
sự lăng nhục và những mối thù hằn. Đối với tâm hồn nồng cháy đó, không
có một sự nhục mạ nào của kẻ khác nhằm vào ông mà lại không có hiệu
