***
Song giai cấp quý tộc và giới tu hành mới chỉ là hai trong ba lực lượng thực
tế nắm quyền hành trong xã hội thời Trùng hưng. Tỷ như cái thị trấn Vierge
chịu sự áp bức của bộ ba quý tộc de Rênal, linh mục Maslon và tư sản
Valenod. Cái lực lượng thứ ba chính là giai cấp tư sản với chính đảng của
nó là đảng tự do. Tài chẩn đoán xã hội của nhà văn hiện thực Stendhal
chính là ở chỗ đã phát hiện ra cái chính quyền tay ba đó, và nhất là ông đã
chỉ ra rằng cái lực lượng thứ ba, tức là giai cấp tư sản, tuy tạm thời có bị lép
vế, nhưng nó lại là lực lượng đi lên, và bản thân nó tác động đến cả hai
thành phần kia, thu hút chúng vào cái quỹ đạo tinh thần của nó. Mặt khác,
ông cũng nhận ra rằng giai cấp tư sản cũng áp bức nhân dân như giai cấp
quý tộc, mà cái đảng tự do kia cũng chẳng hơn gì đảng bảo hoàng.
Muốn hay không, thời đại đó cũng là thời đại của tư sản, thời đại của đồng
tiền làm chúa tể, thời đại của tinh thần vụ lợi ngự trị. Thậm chí cái thành
phố Verrières bé nhỏ và xinh đẹp kia cũng có thể làm cho khách tham quan
ngạt thở vì cái không khí tanh hôi của những chuyện tài lợi nhỏ nhen. Từ
ngôi nhà, bức tường, khu vườn, và cả hàng cây trên đường phố cũng dường
như tiêm nhiễm phải cái tinh thần vụ lợi. Là vì mấy tiếng Sinh Lợi Nhuận
đã trở thành nếp nghĩ thông thường của hơn ba phần tư dân Verrières, nó là
“cái lý lẽ quyết định hết thảy” trong cái thành phố công nghệ nhỏ nằm giữa
những ngọn đồi ngoạn mục, những thung lũng tươi sáng và sâu thẳm.
Tinh thần vụ lợi, chạy theo đồng tiền của giai cấp tư sản được Stendhal thể
hiện đầy đủ nhất trong hình tượng nhân vật Valenod, mà tính chất điển hình
được tác giả nhấn mạnh bằng cách thỉnh thoảng lại biến cái tên riêng của
hắn thành một danh từ chung (De Valenod). Hắn là đại biểu cho loại tư sản
hãnh tiến, xưa kia bố không để lại cho được tới sáu trăm quan thực lợi, lúc
còn ít tuổi đánh một cái áo tàng màu xanh vỏ táo ai cũng thương hại. Ấy
thế mà rồi ngoi lên tới chức giám đốc viện tế bần. Hắn đã chuyển lòng
thương hại của người ta thành lòng ghen tị với cặp ngựa đẹp giống
