Để đền bù lại, người ta thấy ở tiền sảnh có mười tên hầu mặc chế phục, và
suốt buổi tối cứ mười lăm phút lại có kem hoặc nước trà; và, gần đến mười
hai giờ đêm, có một bữa ăn đêm, với rượu champagne.
Đó là cái lý do làm cho đôi khi Julien ở lại cho đến lúc cuối cùng; ngoài ra,
anh gần như không hiểu sao người ta lại có thể nghiêm trang mà nghe câu
chuyện câu trò thường lệ ở cái phòng khách đó, cái phòng khách thếp vàng
rực rỡ. Đôi khi, anh nhìn các khách đối thoại để xem chính họ có chế nhạo
những câu họ nói ra không. Ông de Maistre của ta, mà ta thuộc lòng, còn
nói giỏi gấp trăm lần, anh nghĩ bụng, thế mà cũng đã chán ngắt lắm rồi.
Không phải chỉ có một mình Julien nhận thấy sự ngột ngạt tinh thần đó. Có
những người tự an ủi bằng cách ăn rất nhiều kem; có những người khác,
bằng cách sau đó nói suốt buổi tối: Tôi vừa ở dinh de La Mole ra, ở đó tôi
được nghe nói rằng người Nga...
Julien được một trong những ông ân cần đon đả nói trên cho biết rằng cách
đây chưa đầy sáu tháng, bà de La Mole đã đền công hai chục năm chuyên
cần đi lại bằng cách làm cho ông nam tước Le Bourguignon tội nghiệp, vẫn
làm quận trưởng từ ngày Trùng hưng, nay được lên chức tỉnh trưởng.
Sự kiện lớn lao đó đã tôi luyện thêm cái đức nhiệt thành của tất cả các ngài
kia. Trước kia chỉ một chuyện không đáng kể cũng có thể làm cho họ mếch
lòng, bây giờ họ chả mếch lòng vì cái gì nữa. Ít khi sự thiếu lễ độ lại biểu lộ
trực tiếp, nhưng Julien đã bắt chợt ở bữa ăn vài ba mẩu đối thoại vắn tắt
giữa ông hầu tước với vợ, thật là cay độc đối với những người ngồi cạnh
họ. Những nhân vật cao quý đó không che giấu nỗi khinh bỉ thành thục đối
với tất cả những cái gì không xuất phát từ những con người được bước lên
xe song toàn của nhà vua. Julien nhận xét rằng tiếng thập tự chiến là tiếng
duy nhất làm cho mặt họ có cái nét của sự nghiêm trang sâu sắc, có lẫn vẻ
kính cẩn. Còn sự kính cẩn thường của họ bao giờ cũng có một sắc thái
chiều lòng.
