Nhưng Julien Sorel có thể nào kéo dài cái thế nước đôi, cái tình trạng phân
tâm mãi được không? Nhất là, khi anh ta định thực hiện ý muốn tiến thân
trong xã hội tư sản quý tộc mà lại với điều kiện bắt cái xã hội đó phải thừa
nhận tài năng, nghị lực, khí phách của anh? Linh mục già Pirard là người
hiểu đời đã từng bảo Julien: “... Anh hãy chú ý rằng một người khoác áo
chùng như chúng ta chỉ có thể nhờ vả các bậc đại lãnh chúa mà làm nên sự
nghiệp. Với tính tình của anh có cái gì khó nói, ít ra đó là theo ý tôi, trừ phi
anh làm nên sự nghiệp nếu không thì anh sẽ bị đày đọa, không có cái thế
trung dung đối với anh được”. Ông linh mục già quả là đã hiểu thấu con
người Julien Sorel và cũng đã nắm được cái quy luật, “cái thông lệ của thế
kỷ XIX là, khi một kẻ quyền thế và cao sang gặp một con người có khí
phách, thì y giết đi, đày đi biệt xứ, bỏ tù hoặc làm nhục đến nỗi con người
đó đau đớn mà chết một cách ngu dại”. Nghĩa là thế kỷ XIX, hay cụ thể
hơn, xã hội tư sản, quý tộc, không dùng tài năng, khí phách. Nó không cần
đến và thủ tiêu tài năng, khí phách. Nó không có chỗ đứng cho những
người như Julien Sorel, và mọi ý định lợi dụng nó hay nhân nhượng nó một
phần nào để có thể thi thố tài năng, khí phách chỉ là ảo tưởng.
Chính vì vậy mà tất yếu Julien Sorel phải chết, và Stendhal không thể kết
thúc cuốn tiểu thuyết của ông một cách nào logic hơn. Julien thuộc vào cái
thế hệ thanh niên đi trước đám Rastignac, Lucien de Rubempre ở giai đoạn
trước trên quá trình phát triển của chủ nghĩa cá nhân tư sản, giai đoạn quá
độ giữa những tính cách anh hùng của thời kỳ cách mạng và những mẫu
người hoàn toàn tiêm nhiễm cái luân lý tư sản. Trong con người anh ta cái
tính chất trên chưa bị tiêu diệt hẳn mà cái dưới đã bắt đầu phát sinh. Cho
nên, nếu hiểu cái chết của Julien Sorel đơn thuần chỉ là việc anh ta giết bà
de Rênal vì căm giận bà làm hại bước tiến thân của anh để rồi bị kết án tử
hình, thì cái chết đó quả thật là vô vị. Sự thật, ví phỏng anh chỉ nghĩ có thế
thì phải đâu bức thư của bà de Rênal đã làm tuyệt hẳn bước đường danh
vọng của anh ta? Rõ ràng, việc Julien Sorel cầm súng bắn bà de Rênal chỉ
có thể coi như một hành động tự sát của một con người bị nghẹt thở quá
không thể sống được nữa trong cái xã hội tư sản, quý tộc; không thể kéo dài
