Dijon, nhưng Stendhal thực ra đã tả ngôi nhà biệt thự của ông de Rênal
theo những ký ức của tác giả về một tòa lâu đài khác và một tòa biệt thự
khác mà tác giả đã ở suốt thời thơ ấu. Còn Bà chúa lâu đài ở Vergy là một
bộ tiểu thuyết thể kỷ XVIII, có tái bản năm 1829.
Truyện bi thảm của Gabrielle ở Vergy là một câu chuyện trong truyền
thuyết trung cổ, Gabrielle là người yêu của Raoul de Cuxi, nhà thơ, tham
gia thập tự chiến, mất năm 1122. Bị thương nặng, ông móc trái tim từ lồng
ngực ra và gửi cho Gabrielle. Chồng nàng tóm được người mang trái tim đó
đến, y giằng lấy trái tim và cho Gabrielle ăn, vì nàng không ngờ biết gì hết.
Khi biết là mình đã ăn phải trái tim người yêu, người đàn bà bất hạnh
không chịu ăn uống gì nữa và chết vì kiệt sức. Từ thế kỷ 13, chuyện đó đã
được dùng làm đề tài cho nhiều sáng tác văn học.
[67] Gothique: kiểu kiến trúc người ta thường cho là phỏng theo lối của dân
tộc Goths ngày xưa, nhưng thực ra là kiểu của người Pháp, nguồn gốc ở
Haut de France, rất thịnh hành ở châu Âu từ thế kỷ XII đến thế kỷ XVI.
Đặc điểm của nó là đường cong gãy ngọn (hay nói cho rõ hơn, là góc nhọn
trên cùng có hai cạnh khum khum cánh cung tỏa xuống) của các cửa cuốn.
[68] Tuileries: cung điện và vườn Tuileries ở Paris là nơi ngự cũ ngày trước
của các vua nước Pháp, về sau, các vua chúa thích ngự ở Versailles hơn,
nên Tuileries bị bỏ hoang phế lâu ngày.
[69] Hoàng dương (buis) : tên một loại cây nhỏ, cành lá bốn mùa xanh.
Thường các thầy cả ở nhà thờ hay bẻ cành hoàng dương, làm phép thánh,
ngày Lễ Lá (Rameaux).
[70] Arpent, đơn vị đo lường diện tích điền thổ cũ của Pháp, bằng từ 50 đến
51 ares tùy từng địa phương. (Một ares bằng 100 mét vuông. Một hectares
là 100 ares).
