ngày tháng tư biết bao; nó lấp lánh ánh mặt trời và bỗng bị mây đen che
khuất”. ( Hai chàng quý tộc thành Verona).
[96] Tình âu yếm hết sức nồng nàn thẳm thiết (la plus viveten - dresse) ;
bản Bucci chữa là: “tình âu yếm hết sức êm ái và mật thiết” (la plus douce
et intime tendresse).
[97] Giao tranh (livrerbataille) : bản Bucci ghi chú: “chưa đủ phát triển.
Cuộc giao tranh này là cuộc giao tranh nào? Những người thiếu thông minh
sẽ hỏi thế.”
[98] Ngay lập tức (sur-le-champ) : ở nguyên văn có một lộng ngữ. Vì sur-
le-champ, nghĩa đen là ngay tại trận, nhưng nghĩa bóng (mà từ ngữ này
thường dùng theo nghĩa bóng) là ngay lập tức. Đây, là dịch theo nghĩa
bóng, nhưng vì trên nói chuyện giao tranh, nếu dịch nghĩa đen, thì ý tứ gắn
bó hơn, song cái nghĩa bóng lại không nổi được bằng ở nguyên văn.
[99] Voltaire và Louis XV: Voltaire, nhà văn hào Pháp, thế kỷ XVIII (1694-
1778). Louis XV, sinh năm 1710, làm vua nước Pháp từ 1715 đến 1774.
[100] Trăm năm: theo luật pháp của nước Pháp, những ngôi nhà, theo kế
hoạch sửa sang thành phố, nếu ở vào diện phải lùi vào, thì không được
phép sửa chữa gì quan trọng, cứ để cho nó hư hỏng dần đi, đến lúc nào thấy
đã hư hỏng quá, có thể đổ được mà chủ nhà không tự ý xin phá, thì nhà
chức trách ra lệnh phải phá đi và khi xây lại thì phải lùi vào theo kế hoạch.
Như vậy, công quỹ không phải bồi thường cho chủ nhà về phần nhà bị xén
và phí tổn nhà, chỉ phải trả tiền xung công. Nếu nhà còn bền vững, mà
chính quyền muốn xén ngay thì phải chịu mọi khoản bồi thường và phí tổn
nói trên... như vậy tốn kém công quỹ, thường không bao giờ chính quyền
làm việc đó; vậy nên những ngôi nhà này, nếu khéo làm thế nào không có
những sửa chữa lớn, mà vẫn bền vững thì có thể cứ tồn tại mãi.
