của tôi”.
[120] Twelfth Night: đề từ trích trong vở kịch Đêm thứ mười hai (Tweifth
Night) của Shakespeare; dịch đại ý: “Than ôi, nguyên nhân là ở bản chất
mềm yếu của chúng tôi, chứ không phải là ở chúng tôi. Nó làm chúng tôi
thế nào, chúng tôi phải chịu thế ấy.”
[121] Giáo khu lý sự (marguillier de la paroisse) : một người ủy viên của
một hội đồng công nghiệp, phụ trách quản lý tài sản của một giáo khu.
[122] Lão Charmier của Bernard (le Charmier de Bernard) : trong nguyên
văn, có một lộng ngữ thú vị. Tiếng de của nguyên văn có thể hiểu nghĩa
thông thường là của, như chúng tôi đã dịch. Nhưng cái thú vị là những tên
quý tộc bao giờ cũng có tiếng de đó đứng tên lãnh địa thái ấp được phong,
thành ra Charmier de Bernard có thể làm cho người ta hiểu đùa là lão
Charmier quý tộc được phong đất Bernard! Tiếc rằng tiếng Việt không có
cách gì diễn được vai trò lộng ngữ đó. Chúng tôi đành phải hy sinh lộng
ngữ, chỉ dịch lấy nghĩa đen thôi.
[123] Casino: tiếng Ý, vốn nghĩa là nhà nghỉ mát ở thôn quê, sau dùng làm
tên chung chỉ nhà hội họp, vui chơi, nhất là ở những trung tâm nghỉ mát.
[124] Quý tộc hội sảnh (Cercle Noble) ; cũng có thể gọi là Câu lạc bộ Quý
tộc, nhưng gọi như vậy có vẻ hiện đại quá, không tả đúng cái phong cách
bảo hoàng thủ cựu của cái xã hội thượng lưu trong truyện.
[125] Ăn tim của chàng: theo H. Martineau, thì câu chuyện truyền thuyết
ăn tim người, Stendhal đã kể ở chương LII của tác phẩm Tình yêu, trong sự
tích Ghiôm de Cabextanh chết vì yêu vợ của Đức ông Ramond de Ruxiông.
Nhưng có lẽ đây ám chỉ truyện Gabrielle ở Vergy (đã chú thích ở trên).
[126] Trên mái nhà: đây là tác giả ám chỉ một chuyện có thật, xảy ra ở vùng
Dauphiné, ngay sau vụ mưu loạn Didier ngày mùng 4 tháng 5 năm 1816.
Một người chủ quán ăn bị phe bảo hoàng cực đoan thù ghét vì có những tư
